رازهایی درباره فروش کتاب‌های ۲۰۲۰
سال تلخ ۲۰۲۰ درحال تمام شدن است. سالی که مردم جهان، خانه‌نشینی اجباری را تجربه کردند و شیوه‌ای نو از زیستن و در کنار هم بودن آدم‌ها معنا پیدا کرد. دورهمی‌ها جمع شد و مجبور شدیم در خانه بمانیم و برای اینکه سرمان گرم شود، فیلم دیدیم و کتاب خواندیم. جالب است که در سال ۲۰۲۰ حتی میل به کتاب خواندن هم دلیل و منطقی متفاوت از دیگر سال‌ها پیدا کرده بود.
به گزارش اینتیتر به نقل از فرهیختگان، به قول سارا گلمن، مدیر ویراستاری آمازون که در گفت‌وگویی گفته بود: «تعیین کردن لیست بهترین کتاب‌های امسال اهمیتی حتی بیشتر از سال‌های قبل دارد، چون خیلی از ما ماه‌هاست که در خانه مانده‌ایم و اغلب به کتاب‌ها رو می‌آوریم تا شرایط را بهتر درک کنیم یا در داستان فرد دیگری آرامش پیدا کنیم.» به بهانه تمام شدن ۲۰۲۰، سراغ کتاب‌های پرفروش این سال عجیب رفتیم. البته نمی‌توانیم از همه کتاب‌ها بگوییم اما از کتاب‌هایی گفتیم که یک دلیل خاص باعث پرفروش‌شدن‌شان شده است. این دلیل می‌تواند، انزوای ناشی از قرنطینه خانگی باشد یا تحولات سیاسی مثل انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا یا حتی کتابی باشد که سریال یا یک فیلم سینمایی از آن اقتباس شده است و حالا بعد از چندین سال از انتشارش، به جمع پرفروش‌های کتاب باز گشته است.
حقایقی درباره کووید-۱۹
از زمانی که کرونا این ویروس کوچک جهان را به تسخیر خود درآورد، خیلی از مردم دنبال این بودند تا از این ویروس بیشتر بدانند، اما شاید فقط در کتاب‌های پزشکی درمورد این ویروس نوشته شده بود و در کتاب‌های عمومی نمی‌شد منبعی را پیدا کرد. برای همین خیلی‌ها دست به‌کار شدند تا درمورد این ویروس بیشتر بنویسند. الکس برانسون، خبرنگار سابق نیویورک‌تایمز یکی از این افراد بود که با نوشتن سه کتاب درمورد کرونا توانست رکورد فروش خوبی را برای آثارش رقم بزند. کتاب‌هایی که او نوشته، «حقایق گزارش‌نشده درباره کووید-۱۹» نام گرفته و در هر کتاب به یک مساله مهم و فراگیر درباره این ویروس پرداخته است. مثلا یکی از کتاب‌ها درمورد ماسک زدن است و این مساله را مطرح می‌کند که در کشور چین از همان ابتدا، همه ماسک به‌صورت داشتند اما سران بسیاری از کشورها این موضوع را نادیده گرفتند و همین باعث شد خیلی‌ها به این بیماری مبتلا شوند و همین‌طور از اثرات طولانی‌مدت ماسک زدن نوشته بود.
نکته جالب درمورد «حقایق گزارش‌نشده درباره کووید-۱۹» این است که سراغ مسائلی رفته که مسئولان یک کشور آن را نادیده می‌گیرند و نمی‌خواهند یک‌سری از حقایق را برای مردم بازگو کنند و جذابیت کتاب به همین حقایق است. مارک برایتون، منتقد و نویسنده درباره این کتاب نوشته است: «نکته مهم درمورد این کتاب این است که هرچه گزارش‌ها درمورد این ویروس بیشتر می‌شود، متوجه می‌شویم که چقدر موضوعات مبهم و بحث‌برانگیزی دارد.»
سه کتاب این خبرنگار جزء کتاب‌های پرفروش آمریکا و دنیا شده و به‌جز آمریکا در کانادا و اروپا هم پرفروش بوده است.
دنبال قهرمان می‌گردند
«زنی بدون اهمیت» نوشته سونیا پورنل یکی از کتاب‌هایی است که به‌عنوان شگفتی سال ۲۰۲۰ معرفی شده است. کتابی که از ناگفته‌هایی می‌گفت که تا پیش از این کسی سراغش نرفته بود. این کتاب روایتی از زندگی و خاطرات ویرجینا هال، جاسوس آمریکایی است. او برای اداره عملیات ویژه بریتانیا در طول جنگ‌جهانی دوم و پس از آن برای اداره خدمات راهبردی و بخش فعالیت‌های ویژه CIA فعالیت می‌کرده است. ویرجینا هال اولین زن و اولین غیرنظامی‌ای بود که به‌خاطر خدماتش در طول جنگ جهانی دوم، توانست نشان صلیب خدمات برجسته را دریافت کند. در این کتاب روایت‌های ناگفته‌ای از این جاسوس آمریکایی گفته شده که برای علاقه‌مندان کتاب‌هایی با روایت مستند، بسیار جذاب است. روایت این کتاب این‌طور آغاز می‌شود: «در سال ۱۹۴۲، گشتاپو یک پیام فوری ارسال کرد و در این پیام نوشت «او از همه جاسوسان متفقین خطرناک‌تر است، ما باید او را پیدا و نابود کنیم.» این سازمان جاسوسی لقب وینستون چرچیل یعنی «وزارت جنگ غیرجنسی» را به او داد. او اولین زن متفقین مستقر در پشت خطوط دشمن بود و– علی‌رغم پای مصنوعی خود- به روشن کردن شعله مقاومت فرانسه کمک کرد و انقلابی در جنگ مخفی ایجاد کرد. در بخشی از این کتاب آمده است: «ویرجینیا شبکه‌های جاسوسی گسترده‌ای را در سراسر فرانسه تشکیل داد تا بتواند همراهان زیادی برای خود داشته باشد، آن هم در روزهایی که از آسمان اسلحه و مواد منفجره می‌بارید و همه درحال مقاومت بودند. برای سر او جایزه‌ای تعیین شده بود و خیلی‌ها برای کمک به او، پوستری از صورت او را می‌گذاشتند ودر خیابان‌ها راه می‌رفتند تا نازی‌ها را گیج کنند.ویرجینیا همیشه به این مساله اعتقاد داشت که یک جان بیشتر دارد و برای همین هیچ‌وقت از مرگ نمی‌ترسید و وارد ماجراهای مختلف می‌شد. او توانست تعداد زیادی از فرانسوی‌ها را از دست نازی‌ها آزاد کند، آن هم با عملیات‌های جاسوسانه‌ای که انجام می‌داد.»مجله اکونومیست درباره این کتاب نوشته است: «ادای احترام مناسب و تکان‌دهنده به یک زن شگفت‌انگیز» این کتاب در کمتر از یک ماه از انتشارش توانست در لیست پرفروش‌های همه مراکز فروش کتاب قرار بگیرد. یکی از منتقدان این مجله علت رغبت مخاطبان به این کتاب را این‌گونه توصیف می‌کند که مردم در این شرایط دنبال زندگی واقعی قهرمان‌هایی هستند که در دل تاریخ و در شرایط سخت، از پس مشکلات و مصائب برآمده‌اند و این کتاب یک قهرمان واقعی را نشان می‌دهد.
سریالی که کتاب را پرفروش کرد
کتاب‌هایی که می‌خوانیم پر از تصاویری است که قرار است نویسندگان در ذهن ما شکل دهند. اما این تصویرها به تعداد مخاطبانش جان می‌گیرند. البته که اقتباس‌های سینمایی هم نوعی از جان‌بخشی به متون یک کتاب است. یکی از سریال‌هایی که در سال ۲۰۲۰، توانست یک کتاب را پرفروش کند، مینی‌سریال «درماندگی» بود. این سریال براساس کتاب «تو باید شناخته می‌شدی» نوشته ژان هانف‌کولینز ساخته شده بود. کتابی که برای اولین‌بار در سال ۲۰۱۴ منتشر شد. ژان هانف‌کولینز مادر دو فرزند و همسرش هم شاعر است. زمانی که این کتاب را نوشت، خیلی‌ها به او گفتند که فمینیست است اما او این مساله را رد کرد و معتقد بود این کتاب خیالاتی است که همیشه با او بوده و برای همین سعی کرده آن را بنویسد.
اسکات مورفی یکی از منتقدان نیویورک‌تایمز درمورد این کتاب نوشته است: «کتاب خانم کولینز هوشمندانه و انحرافی است، به اندازه‌ای که می‌تواند یک کار فریبکارانه دیگر را به ذهن متبادر کرد، کتابی که عنوان «رفته» را در خود دارد اما اسکارلت اوهارا در آن حضور ندارد. این کتاب بسیار من را به یاد برباد رفته می‌انداخت و می‌دانم که می‌شود روزی فیلمی درمورد آن ساخت.» اسکات مورفی این اظهارات را در سال ۲۰۱۴ مطرح کرده بود و جالب است که دستگاه تصویرسازی هالیوود بعد از پنج سال سراغ ساخت سریالی از این کتاب رفت. یکی دیگر از منتقدان نیویورک‌تایمز درمورد این کتاب گفته است: «یک جنبش سرنوشت‌ساز و ماهرانه و غیرقابل‌تعویض از لایه‌های بالای اجتماعی منهتن را در این کتاب شاهد هستیم.»
بعد از ساخت مینی‌سریال این کتاب، دوباره کتاب تجدید چاپ و پرفروش شد. البته این‌بار با چاپ جدید کتاب، عکس دو هنرپیشه اصلی مینی‌سریال هم روی جلد جای گرفت و همین هم در استقبال مخاطبان از این کتاب تاثیر داشت.
برگشت به اوج با فیلم
گرگ راکا داستان‌هایش را از دل تاریخ می‌نویسد. خیلی‌ها داستان‌های او را با هری پاتر و ارباب حلقه‌ها مقایسه می‌کنند و می‌گویند او از آنها الهام گرفته است. بااین‌حال، شکل پرداخت و تصویرسازی‌های راکا، امکان اقتباس را برای فیلمسازان فراهم می‌کند. مثلا امسال فیلمی به نام «نگهبانان قدیمی» در ژانر ابرقهرمانی فانتزی اکران شد که فیلمنامه آن توسط گرگ راکا و براساس کتاب کمیکی به همین نام به رشته تحریر درآمده بود. چاپ اول «نگهبانان قدیمی» مربوط به سال ۲۰۱۷ است اما اکران و فروش فیلم سینمایی «نگهبانان قدیمی» باعث شد که این کتاب، بار دیگر بر صدر پرفروش‌ها قرار بگیرد. پل واتس که خودش نویسنده کتاب‌های تخیلی است، درمورد کتاب «نگهبانان قدیمی» می‌گوید: «تصدیق فوق‌العاده هوشمندانه چیزی مانند جاودانگی، طراحی خوب، هنر خوب و گفت‌وگوی عالی از نکات مثبت این کتاب است. خواننده همیشه هیجان‌زده می‌شود که چگونه آنها بدن خود را به این سرعت بازسازی می‌کنند. همیشه به خود می‌گفتم چرا براساس کتاب‌های او فیلم نمی‌سازند و درنهایت این امکان در سال ۲۰۲۰ که مردم همه گرفتار این ویروس شده‌اند، فراهم شد و این خیلی خوب است و یک اثر امیدوارکننده و پرهیجان برای مخاطبانش است و مردم را امیدوار نگه می‌دارد که می‌توانند از این بیماری هم سالم عبور کنند.»کتاب نگهبانان قدیمی گرگ کارا تا به‌حال توانسته است چند هزار نسخه به فروش برسد و به گفته مسئولان سایت آمازون به فروش میلیونی نزدیک شده است. بخش زیادی از این فروش به‌خاطر شهرت اثر سینمایی است که باعث شد نگهبانان قدیمی بعد از سه سال به اوج بازگردد.
گامبی وزیر و برگشت به لیست پرفروش‌ها
شاید زمانی که والتر تویس در سال ۱۹۸۳، کتاب «گامبی وزیر» را می‌نوشت و از بت هارمون پنج ساله، روایت می‌کرد نمی‌دانست که ۳۷ سال بعد قرار است کتابش به‌واسطه ساخت یک مینی‌سریال پرفروش شود و بر سر زبان‌ها بیفتد. مینی‌سریالی هفت قسمتی که از شبکه نتفلیکس پخش شد و اتفاقا با اقبال مخاطبان این شبکه اینترنتی همراه بود.
البته والتر تویس در آستانه ۳۰ سالگی و یک سال بعد از نوشتن این کتاب فوت می‌کند و طبیعی است که موفقیت این روزهای کتابش را ندید. اما «گامبی
وزیر» از چه قهرمانی می‌گوید. «بت هارمون یتیم هشت ساله ساکت و بی‌روح است تا زمانی که او اولین بازی شطرنج خود را انجام دهد، حواس او تیزتر، تفکرش شفاف‌تر می‌شود و برای اولین‌بار در زندگی خود احساس می‌کند کاملا کنترل شده است. در ۱۶ سالگی، او برای مسابقات قهرمانی آزاد ایالات‌متحده رقابت می‌کند. اما هرچه بت مهارت‌های خود را در مدار حرفه‌ای افزایش می‌دهد، خطر بالاتر می‌رود. انزوای او ترسناک‌تر می‌شود و فکر فرار برایش وسوسه‌انگیزتر…» این چند پاراگراف روایت کتاب والتر تویس است. چند سال بعد هم نویسندگان دیگر با الهام از او کتاب گامبی وزیر را نوشتند اما به قول توماس الیسون، منتقد و نویسنده آمریکایی: «کتاب والتر تویس آنقدر روایت‌ها و تصویرگری درستی دارد که بعد از سال‌ها که فیلم آن ساخته شده، مخاطبی که کتاب را چندین‌بار خوانده است دقیقا احساس می‌کند همان تصاویری که برای خودش در زمان خواندن کتاب متصور بوده، حالا در سریالش آن را می‌بیند.» کتاب گامبی وزیر والتر تویس در این دو ماه به فروش زیادی رسیده و یکی از کتاب‌های پرفروش ۲۰۲۰ شده است.
سفر به دنیای ناشناخته ارواح
کتاب «جایی که خانم‌های وحشی هستند» نوشته آئوکو ماتسودا نویسنده ژاپنی است، کتابی که توانسته صدر کتاب‌های داستانی را در آمریکا به دست بیاورد. این کتاب درمورد مسائل ماورالطبیعه و یک روایت ژاپنی از دنیای جن‌ها و ارواح است. گویا این قبیل داستان‌سرایی‌ها در ژاپن قدیم متداول بوده است. در این مجموعه که داستان‌های عامیانه ژاپنی نوشته شده، زندگی چند زن روایت می‌شود. داستان‌هایی پیوسته که در آن انسان‌ها ترغیب می‌شوند، هدایت می‌شوند و به چالش کشیده می‌شوند و از نیروهایی می‌گوید که مردم توسط آنها احاطه شده‌اند و همین نیروها باعث تغییر شکل آنها شده است. یکی از دلایلی که در توجیه اقبال خوانندگان به چنین کتابی مطرح می‌شود، مربوط به دنیایی است که در این کتاب ترسیم شده. مخاطبی که کتاب را می‌خواند، از تماشای یک دنیای جدید هیجان زده می‌شود و خواندن کتاب او را با جهانی آشنا می‌کند که تا به‌حال با آن غریبه بوده است. مایکل شاوب، منتقد ادبی نیویورک‌تایمز این کتاب را یکی از بهترین کتاب‌های ۲۰۲۰ عنوان می‌کند و درمورد آن می‌نویسد: «داستان‌های ارواح در مجموعه‌ای که آئوکو ماتسودا نوشته است، جزء داستان‌های ترسناک متوسط طبقه‌بندی نمی‌شود. این کتاب براساس داستان‌های سنتی ژاپنی از یوکای، ارواح و هیولاها ساخته می‌شود که به‌طور برجسته در فرهنگ عامه ژاپن شکل می‌گیرند. اما ماتسودا چرخش هوشمندانه خود را روی آنها قرار می‌دهد، ماتسودا با اطمینان به نفس ظریف خود آمیخته با شوخ‌طبعی مکار و غیرمنتظره می‌نویسد و نتیجه‌ای که درنهایت در کتاب می‌بینیم، بسیار شگفت‌آور است.»
این کتاب به زبان ژاپنی و انگلیسی نوشته شده و جالب اینجاست که نسخه ژاپنی این کتاب هم علاوه‌بر ژاپن در آمریکا هم بسیار پرفروش بوده است.
سیاستمداران با کتاب پول درمی‌آورند
تحقیقات نیویورک‌تایمز و سایت آمازون نشان می‌دهد که مردم در سال ۲۰۲۰، بیشتر از اینکه سراغ داستان و رمان بروند، برخلاف همیشه علاقه‌مندی‌شان به‌سمت کتاب خاطرات است و به‌خصوص خاطرات سیاسی. یکی از این کتاب‌های خاطرات، کتاب باراک اوباماست که تقریبا دو ماه است به بازار نشر آمده. کتاب «یک سرزمین موعود» نوشته اوباما، در اولین جلد کتاب خود، داستان مرد جوانی را روایت می‌کند که به‌دنبال هویت خود است و به قول خودش به رهبری جهان می‌رسد. او با جزئیات از زندگی شخصی‌اش می‌گوید و نکات کمتر شنیده‌شده‌ای از اولین دوره ریاست‌جمهوری‌اش را تعریف می‌کند. یکی از نکاتی که همه خوانندگان این کتاب به آن اذغان دارند، بحث زبان صمیمی اوباما در زمان نوشتن این کتاب است. او از زمانی می‌گوید که به‌عنوان یک سیاه‌پوست آمریکایی تصمیم گرفت کاندیدای ریاست‌جمهوری آمریکا شود و همین مساله برایش مشکلات زیادی ایجاد کرد اما ناامید نشد و سعی کرد با امید کارش را ادامه دهد. اوباما در کتابش از عواملی می‌گوید که در داخل و خارج کشور با او مخالفت می‌کردند اما باز او پیش رفت تا سرزمین موعودش را درست کند. او از زندگی در کاخ سفید و تاثیری که بر دختران و همسرش داشته است هم می‌گوید. منتقدان درمورد این کتاب صحبت‌های زیادی داشته‌اند و چند جلسه آنلاین هم درمورد این کتاب برگزار شده است. اما مهم‌ترین نکته را اسکات جرالد، منتقد ادبی درمورد این کتاب می‌گوید: «روایت کتاب نرم و دلنشین است و البته بعید می‌دانم خودش کتاب را نوشته باشد. اما لحن نرم کتاب باعث می‌شود مخاطب آن را از دست ندهد. یک نکته درمورد این کتاب این است که نویسنده و ناشر زمان مناسبی را برای انتشار کتاب انتخاب کرده‌اند و همزمان با انتخابات ریاست‌جمهوری، کتاب را منتشر کرده‌اند و همین به فروش کتاب کمک کرد.»
