به بهانه اجرای هفت خوان اسفندیار | نگاهی به وضعیت قیمت بلیت در کنسرت و تئاترهای روی صحنه
نمایش «هفت خان اسفندیار» این روزها در تالار وحدت روی صحنه است، نمایشی که باید دید آیا قیمت اعلام شده برای بلیت‌هایش گران است و باید اصلاح شود؟
به گزارش اینتیتر به نقل از فارس، از سالیان دور تا کنون قیمت گذاری بلیت تئاتر و کنسرت جزء چالش‌های مهم این هنرها بوده است، چالشی که تا به امروز هم ادامه داشته و احتمالا در آینده این هنرها نیز وجود خواهد داشت.
تئاتر و به‌طور کلی هنر از زمان یونان باستان وجهی تمدن‌ساز داشته و باعث افزایش سطح فرهنگی جامعه می‌شده است، همه این‌ها باعث می‌شود تا هنر به عنصری مهم برای ارتقاء سطح جامعه باشد؛ حال در این زمانه ناگفته پیداست که تولید اثر هنری متحمل هزینه‌های بسیار است، هزینه‌هایی که کم و بیششان رابطه مستقیمی با کیفیت محصول نهایی دارد، به قولی دیگر باید گفت هنرمند اگر بخواهد کیفیت تولید را ارتقاء دهد ناگزیر از افزایش هزینه‌‌هاست. البته این موضوع برای همه آثار صدق نمی‌کند و آثارهنری را هم می‌توان مثال آورد که با هزینه‌های محدود ساخته می‌شوند.
با همه این‌ها در جهان معاصر آثار موزیکال که ترکیبی از تئاتر و موسیقی هستند عموما هزینه‌های بالایی از حیث بازیگری و طراحی صحنه و لباس متحمل می‌شوند و این موضوع روی قیمت بلیت آثار تاثیری مستقیم دارد.
هزینه‌ها را حساب کنید، کنسرت خالی درآمد بیشتری دارد
شاید نام کنسرت نمایش «سی‌صد» را به‌خاطر داشته باشید، نمایشی که از ابتدای انتشار اولین خبرش متحمل حاشیه‌هایی در رابطه‌با قیمت اعلامی بلیتش شد؛ سال گذشته «سی‌صد» بلیتی ۷۰۰ هزار تومانی داشت و در آن زمان توتونچیان تهیه‌کننده اثر در رابطه با قیمت بلیت گفته بود: «شما فارغ از دستمزدهایی که به عوامل اجرایی برنامه تعلق می‌گیرد به هزینه‌های فنی، نور، صدا، چهره‌پردازی، طراحی و ساخت صحنه، طراحی و ساخت لباس، هزینه‌های رفت و آمد، هزینه‌های مربوط به غذا و بسیاری از موارد دیگر هم نگاهی بیندازید، آن وقت متوجه می‌شوید که آنچه برای این کنسرت به‌عنوان قیمت بلیت در نظر گرفته شده است، هیچ سود هنگفتی را به جیب تهیه‌کننده وارد نمی‌کند.»
همه این‌ها دلایل افزایش قیمت بلیت در کنسرت‌ها و البته برخی از نمایش‌هاست، البته قطعا اگر تهیه‌کننده در تولید تنها نباشد و مانند سینما که هر فیلم با مشارکت تعداد بالایی از نهادهای دولتی تولید می‌شود، موسیقی و تئاتر هم سرمایه‌گذار دولتی داشته باشد این قیمت‌ها تعدیل می‌شود.
آیا بلیت «هفت خان اسفندیار» گران است؟
این روزها نام نمایش دیگری سر زبان‌ها افتاده است، کنسرت-نمایشی که محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج در عرصه تئاتر حرفه‌ای است. «هفت خان اسفندیار» عنوان این اثر است. اثری که اجرای آن از سه شنبه، ۵ اردیبهشت در تالار وحدت شروع شده است.
این نمایش موزیکال دو حاشیه جدی داشته که یکی از آن‌ها مربوط به تغییر زمان اجرا است. «هفت خان اسفندیار» قرار بود پاییز ۱۴۰۱ روی صحنه برود که به دلیل اتفاقات اجتماعی اجرای آن به تعویق افتاد و حالا با بازیگران جایگزین، کار خود را شروع کرده است.
نمایش همیشه رایگان نیست
حاشیه دوم مربوط به قیمت بلیت ۱۲۰ تا ۳۶۰ هزار تومانی آن است که منجر به برخی اعتراض‌ها علیه اوج شد که مبدع شعار «تئاتر برای مردم» بوده است. این اعتراض ریشه در یک بحث قدیمی دارد که می‌گوید یکی از عوامل اصلی حذف تئاتر از سبد خانواده‌ها به گرانی بلیت‌ها بازمی‌گردد. از آن سو سازمان اوج در سال‌های اخیر نمایش‌های میدانی را به شکل رایگان روی صحنه برده و حالا انتظار این بوده است که «هفت خان اسفندیار» نیز چنین شرایطی داشته باشد.
در این میان چند نکته نباید مغفول بماند؛ اول این که ساز و کار این دو سبک نمایش متفاوت است و هزینه تولید تئاتر صحنه‌ای به دلیل استفاده از بازیگران و عوامل حرفه‌ای و نیز سالن اجرا اختلافی فاحش با هزینه اجرای نمایش میدانی دارد. وانگهی، تئاتر حرفه‌ای یک صنعت محسوب می‌شود و باید بتواند بخشی از هزینه تولید خود را از طریق فروش بلیت برگرداند. درست مثل اتفاقی که برای فیلم‌ها چه در اکران سینما و چه در اکران آنلاین رخ می‌دهد.
ایجاد فرصت تماشای تئاتر برای همه وظیفه کیست؟
یادآوری این مساله اما مسئولیت سازمان‌های حکومتی جهت ایجاد فرصت تماشای تئاتر برای قشر کم بضاعت را نفی نمی‌کند. کما این که اوج سعی کرده است با قیمت گذاری منطقی بلیت‌ها، امکان حضور تماشاگران بیشتری در سالن را فراهم کند. با مقایسه قیمت بلیت کنسرت‌ها در تهران و شهرستان‌ها با نمایش موزیکال «هفت خان اسفندیار» می‌توان پی به این مساله برد.
بر اساس گزارش‌های رسمی، کمترین قیمت بلیت کنسرت‌های جاری در تهران ۱۹۰ هزار تومان و متعلق به معین زندی است. کنسرت این خواننده نهم اردیبهشت در سالن رویال هتل اسپیناس پالاس با قیمت بلیت ۱۹۰ تا ۶۹۵ هزار تومان اجرا می‌شود.
کف قیمت بلیت کنسرت امید حاجیلی که ۱۷ اردیبهشت در سالن رویال هتل اسپیناس پالاس، روی صحنه می‌رود ۱۹۰ تومان و سقف آن ۶۹۵ هزار تومان است.
در شهرستان‌ها نیز با رقم‌هایی مشابه مواجه هستیم که در این میان فقط کف قیمت کنسرت علیرضا طلیسچی و بهنام بانی ۱۰۰ هزار تومان است. با این حال پایین‌ترین قیمت بلیت کنسرت بابک جهانبخش ۳۵۰ هزار تومان، گرشا رضایی ۳۰۰ هزارتومان و رضا صادقی ۲۰۰ هزار تومان اعلام شده است و دیگر خواننده‌ها نیز چنین شرایطی دارند.
جدای از این مسائل مشاهده کف قیمت بلیت نمایش‌های روی صحنه تئاتر کشور نشان دهنده قیمتی ۸۰ تا ۱۵۰ هزار تومانی است، قیمتی که در سالن‌های دولتی وجود داشته و شاید کفاف هزینه‌های یک گروه نمایشی را ندهد.
این قیاس نشان می‌دهد سازمان اوج سعی کرده است بلیت نمایش موزیکال «هفت خان اسفندیار» را در پایین‌ترین حد ممکن، قیمت گذاری کند. ضمن آن که این اثر هنری از نظر تولید هزینه‌ای به مراتب بیش از اجرای کنسرت‌ها دارد.
با این تفاسیر اما همچنان چالش «اقتصاد هنر» و «هنر رایگان» باقی است؛ چرا که در شرایط نامناسب اقتصادی حتی با نصف قیمت‌های مذکور (هم کنسرت‌ها و هم نمایش هفت خان اسفندیار) خیلی‌ها امکان بهره‌مندی از این رویدادهای هنری را ندارند.
کلام آخر
اقتصاد هنر موضوع مهمی‌است که می‌تواند حیات هر شاخه‌ای از هنر را به‌خطر بی‌اندازد، خطری که با کاهش مخاطبین آثار شروع می‌شود و یا عدم توانایی یک گروه هنری برای ساخت اثری جدید ادامه پیدا می‌کند؛ اما در این میان باید دانست که وظیفه کنترل هزینه‌ها و درآمدهای هنر آن‌هم به شکلی که هم هنرمند ضرر نکند و هم مخاطب توانایی تهیه بلیت را داشته باشد وظیفه نهادهای بالادستی و حاکمیتی است.
