هر آنچه باید درباره سوئیفت بدانید
اگر طی چند سال اخیر پیگیر اخبار اقتصادی و بانکی کشور بوده باشید به احتمال زیاد اخباری را در خصوص سیستم سوئیفت و تاثیر تحریمهای آن بر ایران و همچنین روند مبادلات خارجی کشور شنیدهاید.
به گزارش اینتیتر، در صورتی که از شما بپرسند سوئیفت چیست؟ احتمالا با چند و چون آن آشنایی کامل را نداشته باشید و در پاسخ خواهید گفت، سوئیفت سیستمی برای تراکنش بینالمللی است. در ادامه این مطلب اطلاعات دقیقتری درباره این سیستم بینالمللی را ارائه خواهیم کرد.
سوئیفت (SWIFT) به اختصار مخفف Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication یا همان جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی است و در واقع سازمانی است که در سال ۱۹۷۳ در بروکسل احداث شد تا برای تراکنشهای مالی بینالمللی، برنامههای بهتری را تدارک ببیند.
درحال حاضر بیش از ۹۷۰۰ بانک و موسسه مالی در ۲۰۹ کشور جهان عضو سیستم SWIFT هستند. گفتنی است در سال ۲۰۱۳، سوییفت توانست نقل و انتقال میلیاردها دلار پول را بین ۱۰ هزار و ۵۰۰ بانک و شرکت که عضو این انجمن هستند را تحت حواله سوئیفت، تسهیل کند.
سیستم سوئیفت در سهولت تعاملات بین بانکی بینالمللی نقش بسیار مهمی ایفا کرده است. در ادامه به توضیح بیشتر در خصوص آن خواهیم پرداخت:
شبکه سوئیفت چیست؟
تمام بانکهای دنیا برای انجام عملیات بانکی خود و انتقال پول از کشوری به کشور دیگرنیازمند راهی مشترک و جهانی هستند. شبکه سوئیفت همان روش و راه یکپارچهای است که برای ایجاد انسجام در عملیات بانکی بینالمللی از آن استفاده میشود.
سوئیفت در واقع شبکهای جهانی و امن است که در آن ۱۰ هزار موسسه مالی در ۲۱۲ کشور مختلف قادر به تبادل اطلاعات خود در زمینه تراکنشهای مالی هستند. قبل از شکلگیری سوئیفت، بانکهای دنیا برای انتقالات پولی خود از سیستمی موسوم به تِلِکس استفاده میکردند.
البته سیستم تلکس کند و فاقد امنیت کافی بود. ضمن اینکه سیستم مناسبی برای شرح فعالیتهای هر بانک و ثبت اطلاعات آن در سیستمی یکپارچه وجود نداشت. بنابراین برای رفع این مشکلات ۷ بانک مهم و مرجع جهانی دور هم جمع شدند و سوئیفت را شکل دادند.
سوئیفت چگونه کار میکند؟
برای ارسال وجوه گاهیاوقات نیاز به واسطههایی به وجود می آید که در سوئیفت حضور دارند. در شبکه سوئیفت، وجوه منتقل نمیشوند بلکه دستورات پرداخت میان حسابهای موسسات براساس کد سوئیفتی که هر یک دارند، تبادل میشود. به خاطر سیستم سوئیفت، هر بانک حاضر در این شبکه دارای کُد هویتی مخصوص به خود خواهد بود. تراکنشهای سوئیفتی ممکن است ۵ روز کاری طول بکشد. کارمزد عملیات بانکی از سوی دو بانک در حال تعامل پرداخت میشود و در انتقال وجوه با دو واحد پولی مختلف، واحدی که نرخ تبادل پایینتری دارد، انتخاب میشود.
سوئیفت یک نقطه دسترسی یا به اصطلاح SAP در اختیار هر کشور قرار میدهد تا به وسیله آن به سیستم جهانی سوئیفت متصل شوند. نقطه دسترسی کشورمان، ایران هم در بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران واقع شده است. سوئیفت در واقع قالبی را ارائه میکند که تراکنشهای بین المللی از طریق آن بدون مشکل جریان مییابد و ردیابی میشود. به این صورت که هر گونه ارسال و دریافت پیام بین واحدهای بانکی داخل کشور و بانکهای خارج از کشور از طریق سوئیفت انجام میشود، بانکهای ایران از طریق خطوط به مرکز SAP در بانک مرکزی متصل میشوند و پیامها از آنجا برای بانکهای خارج از کشور فرستاده میشود.
به وسیله SWIFT انجام معاملات ارزی در سطح جهانی سریعتر، مطمئنتر و کم هزینهتر از قبل انجام میشود. برای صدور حواله سوئیفت، شما باید به کد سوئیفت دسترسی داشته باشید. در واقع تنها آن دسته از حسابهای بانکی میتوانند در سیستم سوئیفت، حواله ارزی دریافت و ارسال کنند که به سیستم سوئیفت متصل بوده و کد سوئیفت را از این موسسه غیر دولتی دریافت کرده باشند.
SWIFT کد در واقع یک کد ۱۱ رقمی است که برای انجام حواله ارزی باید علاوه بر اطلاعات شخصی دارنده حساب، این کد را هم در اختیار داشته باشید. در نظر داشته باشید که تنها دانستن ۸ بخش اول این کد جهت انجام حواله ارزی کفایت میکند و وارد کردن سه بخش نهایی سوئیفت کد امری اختیاری است. چهار بخش ابتدایی کد سوئیفت بیانگر کد بانک حساب مقصد است و فقط از حروف لاتین تشکیل شده است.
دو بخش بعدی کد کشور مبدا حساب بانکی هستند که این دو بخش هم فقط از حروف لاتین تشکیل میشوند. بخشهای هفتم و هشتم سوئیفت کد از حرف و عدد تشکیل شده و کد معرف موقعیت مکانی بانک مقصد است و در نهایت سه بخش نهایی این کد، معرف شعبه بانک مقصد حواله هستند.
برای توضیح دقیق این موضوع به مثال زیر دقت کنید. رمز هویتی بانک ایتالیایی یونیکردیت به این صورت است: UNCRITMM. هر یک از این حروف معنایی به شرح زیر دارد:
۴ حرف اول: کُد موسسه است (نماد بانک یونیکردیت)
۲ حرف بعدی: کد کشور ایتالیا است (IT)
۲ حرف بعدی: کد شهری است که بانک در آن واقع است. یعنی میلان
از طریق سیستم سوئیفت بهسادگی میتوان تراکنشهای بانکی میان شعب بینالمللی بانکها را تنها با در اختیار داشتن یک کدُ صورت داد یا تراکنش میان بانکهای مختلف را کنترل کرد.
انواع پیامهای مالی که از طریق سیستم SWIFT مبادله میشوند
• پیامهای گروه یک: دستور پرداختها و چکها
• پیامهای گروه دو: نقل و انتقال بین بانکی
• پیامهای گروه سه: معاملات ارزی
• پیامهای گروه چهار: وصولیها
• پیامهای گروه پنج: بورس و اوراق بهادار
• پیامهای گروه شش: فلزات گرانبها و سندیکاها
• پیامهای گروه هفت: اعتبار اسنادی، ضمانتنامه
• پیامهای گروه هشت: چکهای مسافرتی
• پیامهای گروه نه: صورتحسابها و مدیریت وجوه
چه کسانی از سوئیفت استفاده میکنند؟
اعضای سوئیفت تنها به بانکها محدود نمیشود و بیشتر اعضای این سیستم را بانکها تشکیل میدهند اما سایر کسبوکارها نیز در سوئیفت عضویت دارند. کارگزاریهای پول، موسسات مدیریت سرمایه، سپردهگزاران،شرکتهای مادر و بزگ با تعداد زیادی شرکت تابعه، اعضای بازار خزانه ،موسسات مالی غیربانکی و… هم در سوئفت حضور دارند.
سوئیفت در ایران
ابتدا قرار بود در سال ۱۳۶۴ بانکهای ایرانی به عضویت سوئیفت در بیایند اما با توجه به جنگ تحمیلی و مشکلات آن زمان این کار محقق نشد و چندین سال بعد از آن و در سال ۱۳۷۱ پس از کش و قوسهای فراوان بالاخره بانک مرکزی به همراه پنج بانک تجاری صادرات، ملی، تجارت، ملت و سپه هم به سوئیفت متصل شدند. اما با بالا گرفتن اختلاف نظرها و تحریمهای سیاسی اروپا و آمریکا علیه ایران در زمینه مسائل هستهای کشور در اسفند سال ۱۳۹۰ ارتباط رسمی بانک مرکزی با سیستم SWIFT قطع شود و موجب شد بانکهای ایرانی برای مراودات و مبادلات تجاری از راههای غیر رسمی و با استفاده از بانکهای ترکیهای و اماراتی به انتقال پول بپردازند که علاوه بر متحمل شدن هزینههای زیاد از سرعت نقل و انتقالات ارزی هم کاسته شود.
اما پس از حدود ۵ سال و انجام مذاکرات فراوان بین ایران و ۵+۱ و نهایی شدن برجام تحریمهای سوئیفت به طور رسمی از فروردین سال ۱۳۹۵ از بانکهای ایرانی برداشته شد و نقل و انتقالات ارزی بین بانکهای داخل و خارج کشور بدون هیچ واسطه و هزینه اضافی بر قرار شد.
آیا میتوان از سوئیفت کسب درآمد کرد؟
سوئیفت چیست؟ یک شبکه که با مشارکت اعضایش گردانده میشود. اعضا بنا به سهم مالکیتی که دارند، سالانه و علاوه بر مبلغ سالانه برای پشتیبانی از سوئیفت، مبالغی را پرداخت میکنند. خدمات تازه دیگری هم از سوی سوئیفت به اعضا داده میشود که استفاده از آنها رایگان نیست. این خدمات بیشتر در حوزه اطلاعات و دادههای مختلف است. ضمنا تراکنشهای میان اعضا و امور بانکی و مالی نیز همراه با دریافت کارمزد از سوی بانکها و موسسات است که خود عامل دیگری برای کسب درآمد سوئیفت به شمار میرود.
انواع خدمات سوئیفت
علاوه بر خدمات اصلی سوئیفت، این سیستم برای اعضای خود در زمینه اطلاعات تراکنشهای مختلف، روند تراکنشها و امور تجاری و… گزارشها و دادههایی فراهم میکند. استفاده از این خدمات رایگان نیست. سوئیفت از امنیت بالایی برخوردار است و میتواند گزارشهای دقیقی درباره تراکنشهای مشکوک، پولشوییها، تحریمها و… برای اعضای خود ارائه کند. سوئیفت، شبکهای به شدت وسیع و گسترده و البته دقیق است که تلاش میکند در کمال صحت، گزارشهای لازم در بخشهای مختلف را ارائه کند.
مزایای سوئیفت
با توجه به رونق گرفتن مبادلات بین ایران و کشورهای خارجی و نیاز به نقل و انتقالات ارزی اهمیت استفاده از سیستم سوئیفت برای ما آشکارتر شده است. سوئیفت مزایایی در زمینه نقل و انتقالات بانکی برای ما به همراه دارد که عبارتند از:
• استاندارد بودن
• قابلیت اطمینان
• امنیت
• سرعت
• کاهش هزینهها
• تسویه سریع و هم زمان حسابها
با وجود چنین مزایا و امنیت بالا در سیستم سوئیفت، به نظر میرسد این سیستم یکی از بهترین سیستمها جهت انجام حوالههای ارزی باشد. در حال حاضر روشهای جایگزین دیگری هم برای صدور و ارسال حواله ارزی جهت انتقال پول به خارج از کشور مثل وسترن یونیون هم وجود دارند که هر کدام از آنها مزایا و معایب خاص خود را دارند.
چالشهای پیش روی سوئیفت
فرآیند رسیدگی به حجم بالایی از عملیات در شکه سوئیفت نیازمند وجود تجهیزات نرمافزاری بسیار قوی است. تجهیز شدن به نرمافزارها و امکانات اینچنینی هم هزینههای زیادی دارد. بنابراین چالشی که سوئیفت برای افزایش بهرهوری و کارایی با آن روبهرو است، نیاز به تأمین مالی قوی دارد. روند فعالیت سوئیفت با اضافه کردن خدمات تازه به اعضای خود نشان از آن دارد که این شبکه همچنان در ابراز و به کارگیری خلاقیت و نوآوری پیشتاز است و تصمیم دارد قوی و منحصربفرد به مسیر حرکت خود ادامه بدهد.
البته سیستمها و شبکههایی مشابه سوئیفت هم وجود دارند. شبکههایی مانند: ریپِل، چیپس و… . اما هیچ یک نتوانستهاند عملکرد و اقبالی چون سیستم سوئیفت داشته باشند.