خاطرات بولتون و نقش پشت پرده پمپئو
با انتشار کتاب خاطرات امنیت مشاور ملی سابق کاخ سفید، نقش پشت پرده رئیس دستگاه دیپلماسی آمریکا در کارشکنی در دیپلماسی میان تهران و واشنگتن برملا شد.
به گزارش اینتیتر به نقل از فرارو، کتاب خاطرات جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا، به معنای واقعی کلمه یک بمب خبری بود. همه رسانه‌های مهم بین المللی، هر کدام به بخش‌هایی از این خاطرات توجه کردند. با توجه به نقش کلیدی مشاور امنیت ملی در تصمیم گیری‌های مهم سیاستی، خاطرات بولتون از جوانب متعدد مورد توجه قرار گرفت.
خاطرات بولتون درباره ایران مطالب زیادی دارد و این کاملا طبیعی است. چون بولتون، همواره یکی از مخالفان سرسخت نظام ایران بوده و حتی گفته می‌شود که دونالد ترامپ، برای تغییر محاسبات ایران، او را استخدام کرده بود. اما در کنار ادعا‌های زیاد بولتون درباره ایران، مسائلی در ارتباط با مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، مطرح شده اند که شایسته توجه هستند. بولتون، از نفوذ پمپئو در دولت ترامپ و همچنین بدگویی وی از رئیس جمهور آمریکا سخن گفته است. امری که پمپئو را به شدت خشمگین کرده است. وزیر امور خارجه آمریکا، اخیرا بولتون را «خائنی» توصیف کرد که به آمریکا آسیب زده است.
نقش پمپئو در طراحی سیاست «کارزار فشار حداکثری» علیه ایران کم و بیش آشکار بود. اما بولتون در خاطرات‌اش بر این مسئله صحه گذاشت. یکی از مواردی که نشان می‌دهد پمپئو تا چه اندازه از احتمال حل و فصل دیپلماتیک اختلافات میان ایران و آمریکا نگران بوده، نشست گروه هفت در شهر بیاریتز فرانسه است. طبق روایت بولتون، در جریان نشست سران گروه هفت در بیاریتز در آگوست ۲۰۱۹، ترامپ واقعا می‌خواست با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، دیدار کند. گفتنی است که در این نشست، ظریف ناگهان به بیاریتز رفت. در آن زمان، فرانسوی‌ها به شدت مشغول وساطت میان ایران و آمریکا بودند و می‌خواستند دو طرف را به مذاکره متقاعد کنند.
ایمانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، از ترامپ برای دیدار با ظریف دعوت کرده بود. همه چیز برای دیدار مهیا بود. ظریف و ترامپ هر دو به طور همزمان در شهر بیاریتز حضور داشتند. اما کارشکنی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، جان بولتون و مایک پمپئو مانع از این دیدار شد. به گفته بولتون، نتانیاهو با پمپئو و سپس با خود وی صحبت کرد. هر سه این‌ها مخالف دیدار ظریف و ترامپ بودند.
هنر پمپئو
روایت بولتون درباره تمایل ترامپ و دو تن از مقامات دولتش – استیون منوشین، وزیر خزانه داری، و جارد کوشنر، داماد و مشاور ترامپ – نشان می‌دهد که ماکرون سعی کرده بود مشاور امنیت ملی و وزیر خارجه را دور بزند. رئیس جمهور فرانسه در نهایت موفق نشد که دیداری میان ظریف و ترامپ ترتیب دهد. چند هفته بعد از این ماجرا، یعنی در اوایل ماه سپتامبر ۲۰۱۹، جان بولتون از کاخ سفید اخراج شد یا به روایت خودش، استعفا کرد. نزدیک به یک سال از اخراج بولتون می‌گذرد. اما در این مدت، هیچ تحولی در روابط ایران و آمریکا اتفاق نیفتاده است. آیا در این مدت، پمپئو مسئول عدم حل و فصل اختلافات ایران و آمریکا بوده است؟
برخی کارشناسان معتقدند که پاسخ این سوال مثبت است. روزنامه ایندیپندنت، طی گزارشی با اشاره به خاطرات بولتون، نوشت که پمپئو مانع اصلی گفتگو با ایران است. این روزنامه نوشت: «اگر قرار باشد گفتگویی با ایران اتفاق بیافتد، کتاب بولتون ثابت کرد که پمپئو مانع از آن خواهد شد.»
ایندیپندنت با بیان اینکه پمپئو دنبال مذاکره با ایران نیست و نخواهد گذاشت ترامپ با ایران مذاکره کند، نوشت: «در نهایت، دیپلماسی هنر این است که بگذاری کس دیگری کار مورد نظرت را انجام دهد. به نظر می‌رسد، پمپئو در به کارگیری این هنر با ترامپ استادانه عمل کرده است. شاید او تاکنون قادر نبوده است که جنگی با ایران آغاز کند، اما او قطعا دیپلماسی میان دو طرف را متوقف کرده است. اگر ترامپ واقعا می‌خواهد با ایران گفتگو کند، باید در وهله اول، مایک پمپئو را اخراج کند.»
