پوتین برای تمسخر اوکراین به مغولستان می رود؛ آیا ممکن است آنجا دستگیر شود؟!

به گزارش اینتیتر به نقل از دنیای اقتصاد،  کرملین روز پنج‌شنبه گفت: ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور این کشور قرار است هفته آینده به مغولستان سفر کند. این سفر در حالی انجام می‌گیرد که این کشور آسیای مرکزی عضو «دیوان کیفری بین‌المللی» (ICC) است؛ همان دیوانی که سال گذشته حکم بازداشت پوتین را صادر کرد. «ایو سمپسون»، در گزارش خود در نیویورک‌تایمز نوشت، کرملین در بیانیه‌ای اعلام کرد که پوتین به دعوت «اوخناگیین خورلسوخ»، رئیس‌جمهور مغولستان، برای بزرگداشت هشتاد و پنجمین سالگرد پیروزی نظامی مشترک، قصد دارد در ۳سپتامبر (برابر با سه‌شنبه ۱۳شهریورماه۱۴۰۳) به این کشور سفر کند. این اولین سفر رئیس‌جمهور روسیه به یکی از کشورهای عضو این دیوان از مارس۲۰۲۳ خواهد بود؛ یعنی زمانی که دادگاه او را به جنایات جنگی در اوکراین متهم کرد و حکم بازداشت او را صادر کرد. کشورها به‌عنوان بخشی از عضویت خود در دیوان، طبق قوانین بین‌المللی موظفند افرادی را که دادگاه برای آنها حکم بازداشت صادر کرده است، دستگیر کنند (اگرچه این الزام همیشه رعایت نمی‌شود).

آیا پوتین دستگیر می‌شود؟

به نظر نمی‌رسد کرملین نگران امنیت پوتین در این سفر باشد. «دیمیتری اس.پسکوف»، سخنگوی کرملین در مصاحبه‌ای که روز جمعه در تلگرام منتشر شد، گفت: «هیچ نگرانی‌ای وجود ندارد. ما گفت‌وگوهای بسیار خوبی با دوستان خود در مغولستان داریم.» وی افزود: «تمام جنبه‌های این دیدار با دقت آماده شده است.» وزارت خارجه مغولستان روز جمعه در بیانیه‌ای از این سفر خبر داد. «دیوید شفر» سفیر سابق ایالات متحده گفت که اگر پوتین به مغولستان دعوت شود، بعید است که با دستگیری روبه‌رو شود. در عوض، وی افزود: رئیس‌جمهور روسیه احتمالا از این سفر برای «تبلیغ و طعنه به دیوان و اوکراین استفاده خواهد کرد.» شفر گفت که مغولستان کشوری است که در معرض خطر واقعی است و احتمالا با فشار دیپلماتیک از سوی دیوان و سایر کشورهای عضو برای لغو این دعوت مواجه خواهد شد.

وی افزود: «اگر مغولستان به پوتین دستبند نزند، این احتمال هست که این کشور در معرض برخی محدودیت‌های مربوط به کمک‌های تجاری و توسعه‌ای از سوی سایر اعضای دیوان قرار گیرد. همچنین ممکن است برخی تحریم‌های دیپلماتیک نیز علیه این کشور اعمال شود.» وزارت خارجه اوکراین روز جمعه در بیانیه‌ای از مقامات مغولستان خواست تا پوتین را دستگیر کنند. مقامات مغولستان و دیوان برای اظهارنظر هیچ پاسخی به خبرنگاران نیویورک تایمز ندادند. این اولین‌بار نیست که یک عضو دیوان در برابر دستگیری مقامی مقاومت یا در برابر آن مانع تراشی می‌کند. پیش از این هم برای عمر حسن البشیر، رئیس جمهور پیشین سودان حکم دستگیری صادر شده بود. دیوان در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ حکم بازداشت البشیر را صادر و او را به نسل‌کشی، جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت متهم کرد. دستگیری او در آفریقای جنوبی و اردن که هر دو عضو دیوان هستند با مانع‌تراشی این کشورها روبه‌رو شد. البته این سفرها با محکومیت بین‌المللی مواجه شد.

رابطه روسیه و دیوان چگونه است؟

کمی بیش از یک‌سال پس از حمله روسیه به اوکراین، دیوان (ICC) در اقدامی «پوتین» و «ماریا لووا-بلوا» یک مقام ارشد روسیه را به ربودن و اخراج کودکان از اوکراین که یکی از اعضای دیوان است در جریان جنگ روسیه در آنجا متهم کرد. مقامات روسیه این اتهامات را رد کردند. در ماه ژوئن، دیوان حکم بازداشت دو مقام امنیتی روسیه را در ارتباط با حمله به اهداف غیرنظامی صادر کرد. دیوان در سال۲۰۰۲ برای محاکمه افراد به‌دلیل جنایت علیه بشریت، جنایات جنگی و نسل‌کشی بر اساس اساسنامه رم (یک معاهده۱۹۹۸) تاسیس شد. شورای امنیت قبل از تاسیس، میزبان دادگاه‌های موقتی برای محاکمه جنایات در مکان‌هایی مانند یوگسلاوی سابق و رواندا بود.

بیش از ۱۲۰کشور عضو دیوان هستند؛ اما ایالات متحده عضو آن نیست. با این حال، دیوان نمی‌تواند متهمان را غیابی محاکمه کند و هیچ راهی برای مجبور کردن متهم به محاکمه ندارد. در عوض، برای بازداشت مظنونان به مقامات کشورهای عضو متکی است تا بتوانند در لاهه محاکمه شوند. روسیه که عضوی از دادگاه نیست، می‌گوید که مقامات خود را تسلیم نخواهد کرد. پوتین قبلا از نشستی با سران کشورهای برزیل، چین و آفریقای جنوبی (میزبان) که مدت‌ها برای آن برنامه‌ریزی شده بود، خودداری کرد البته پس از آنکه آفریقای جنوبی به‌دلیل روابط گرم خود با کرملین با فشار فزاینده‌ای مواجه شد. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، در نشست اوت۲۰۲۳ به جای پوتین شرکت کرد.