درمان اختلال در بلع یا دیسفاژی

به گزارش اینتیتر، بلع فرآیندی پیچیده است که به چندین ماهیچه نیاز دارد تا با هم کار کنند. وقتی قورت می‌دهید؛ زبان شما غذا یا مایعات را در دهان به سمت پشت گلو حرکت می‌دهد. وقتی غذا وارد گلو می‌شود، یک فلپ کوچک به نام اپی گلوت، نای را می‌پوشاند تا غذا را به سمت معده هدایت و از استنشاق آن جلوگیری کند.

هنگامی که غذا وارد مری می‌شود، لوله‌ای که گلو و معده را به هم متصل می‌کند، ماهیچه‌های مری غذا را به سمت پایین به معده فشار می‌دهند. حلقه‌ای از ماهیچه‌ها در انتهای پایین مری باز می‌شود تا غذا را به معده تخلیه کند.

مشکل در یک یا چند مورد از این نواحی می‌تواند بلع را دشوار یا دردناک کند. به همین دلیل در صورت مشاهده اختلال در این فرآیند باید هرچه سریع‌تر دنبال مراجعه به دکتر گوارش یزد یا دکتر گوارش قزوین و یافتن راه‌حل آن بود.

دیسفاژی چیست؟

اصطلاح دیسفاژی به مشکل در بلع اشاره دارد و در مورد انواع اختلالات در بلع استفاده می‌شود؛ اما همه مشکلات بلع دیسفاژی نیستند. طبیعی است که گهگاه در بلع برخی غذاها یا مایعات مشکل داشته باشید؛ مانند هنگام خوردن

لقمه‌های بزرگ غذا. با این حال، مشکل بلع مداوم می‌تواند دلیلی برای نگرانی باشد.

انواع دیسفاژی کدامند؟

بسته به اینکه کدام قسمت از فرآیند بلع تحت تأثیر قرار گرفته است، دیسفاژی را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد:

دیسفاژی دهان:

زمانی که مشکل بلع در دهان است و معمولاً به دلیل حرکت زبان اتفاق می‌افتد.

دیسفاژی حلق:

هنگامی که مشکل مربوط به عبور غذا از گلو است.

دیسفاژی مری:

زمانی که غذا قادر به حرکت در مری نیست.

علائم دیسفاژی

اختلالات بلع علائم مختلفی ایجاد می‌کنند که عبارتند از:

• احساس اینکه غذا یا مایع به سختی بلعیده می‌شود، در مری گیر می‌کند و یا در مسیر پایین رفتن به معده چسبیده است.

• اودینوفاژی: درد هنگام بلع، که می‌تواند در گلو یا قفسه سینه رخ دهد و می‌تواند سوزش سر دل یا حتی علائم مرتبط با قلب را داشته باشد.

• سرفه: هنگام بلعیدن یا بلافاصله بعد از آن می‌تواند به دلیل ورود غذا به گلو یا برگشت غذا به گلو باشد. از آنجایی که افراد در طول روز دفعات زیادی عمل قورت دادن را انجام‌می‌دهند، ارتباط سرفه با بلع همیشه واضح نیست.

• خفگی: سرفه‌ای که با احساس چسبیدن غذا یا مایعات در گلو یا مری یا ورود به مجاری هوایی ایجاد می‌شود را خفگی‌می‌نامند. برخی از مردم آن را به این عنوان توصیف می‌کنند که غذا در لوله‌ای اشتباه رفته است! اگر غذا یا بزاق وارد مجاری هوایی شود، می‌تواند منجر به نوعی التهاب به نام پنومونی آسپیراسیون شود.

• برگشت غذا یا مایعات به دهان یا گلو بلع طبیعی غذا و مایع را در یک جهت حرکت می‌دهد) برخلاف استفراغ، برگشت بدون درد، حالت تهوع یا درگیر شدن عضلات معده اتفاق می‌افتد). طعم مایعی که وارد دهان یا گلو می شود بسیار مهم است. اگر طعم آن شبیه غذایی باشد که بلعیده‌اید، معمولاً نشان دهنده اختلال در بلع است. اگر مزه ترش یا تلخ داشته باشد، به این معنی است که از معده برگشته است؛ که می تواند نشانه‌ای از بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) باشد.

• نارسایی بینی زمانی است که غذا یا مایع بلعیده شده پسرفت می‌کند و وارد بینی می‌شود. این موضوع زمانی اتفاق می‌افتد که نازوفارنکس به درستی بسته نمی‌شود و ممکن است نشان دهنده وجود مشکل در اعصابی باشد که ماهیچه‌های کام نرم یا گلو را تقویت می‌کنند.

در حالی که علائم بالا اغلب در حین یا بعد از بلع ظاهر می‌شوند، برخی از علائم دیسفاژی می‌توانند مستقل از خوردن، نوشیدن یا بلع باشند و ظاهر شوند. پس در صورتی که هر یک از موارد گفته شده در ادامه را تجربه کردید، هرچه سریع‌تر با یک دکتر گوارش صحبت کنید:

• احساس گلودرد مداوم
• گرفتگی صدا
• تنگی نفس
• درد یا ناراحتی قفسه سینه
• مشکل در شکل دادن غذا و مایع به شکل یک توپ نرم (بولوس) در دهان
• نیاز به زمان اضافی برای جویدن یا حرکت دادن غذا یا مایعات در دهان
• مشکل در هل دادن غذا یا مایعات به پشت دهان
• احساس رفلاکس یا سوزش سر دل
• استفراغ

انواع و علل اختلالات بلع

دلایل زیادی وجود دارد که عمل بلعیدن را برای افراد دشوار می‌سازد. این دلایل عبارتند از:

۱) مشکلات حرکتی

تحرک مری حرکت غذا از طریق مری است. به طور معمول، انقباضات ماهیچه‌ای هماهنگ در مری، غذای بلعیده شده را به سمت معده و در یک جهت حرکت می‌دهد. در انتهای بالا و پایین مری حلقه‌هایی از ماهیچه‌ها به نام اسفنکتر وجود دارد که به غذا اجازه ورود و خروج به مری را می‌دهد.

اگر ماهیچه‌ها با هم کار نکنند یا یکی از آن‌ها اصلاً کار نکند، غذا نمی‌تواند وارد معده شود. این موضوع می‌تواند به دلیل مشکلات ماهیچه‌ها یا اعصابی که ماهیچه‌هها را هدایت می‌کنند اتفاق افتد. رویدادهایی مانند جراحی قبلی روی مری یا داشتن لوله تنفسی اغلب می‌تواند منجر به مشکلات در بلع شود، اما در بسیاری از موارد، علت دقیق آن ناشناخته خواهد بود.

مشکلات حرکتی در مری عبارتند از:

• آشالازی: از دست دادن عملکرد در حلقه عضله بین انتهای تحتانی مری و معده که به نام اسفنکتر تحتانی مری شناخته شده است‌.

• اسپاسم دیستال مری: انقباضات عضلانی نامنظم در قسمت تحتانی مری، که می‌تواند باعث برگشت غذا به داخل گلو شود.

• مری جک چکش: انقباضات غیرعادی قوی عضلات مری که می‌تواند باعث درد شدید قفسه سینه در حین بلع شود
همچنین انواع دیگری از مشکلات حرکتی در مری وجود دارد، از جمله اینکه اسفنکتر تحتانی مری خیلی سفت یا خیلی شل است. اگر اسفنکتر بیش از حد شل باشد، می‌تواند به محتویات معده اجازه دهد تا دوباره به مری وارد شود؛وضعیتی که به عنوان بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) شناخته می‌شود.

۲) ناهنجاری‌های ساختاری

مری ساختاری عمدتاً مستقیم و لوله مانند دارد. اگر باریک شود یا گرفتگی ایجاد کند، می‌تواند منجر به مشکلات بلع شود. برخی از افراد با برخی ویژگی‌های متفاوت آناتومیک به دنیا می‌آیند که آن‌ها را مستعد اختلالات بلع می‌کند. اما اغلب، تغییرات ساختاری در طول زمان ایجاد می‌شود.

این ناهنجاری‌های ساختاری عبارتند از:

• تنگی مری: باریک شدن مری به دلیل ضخیم شدن دیواره‌های آن، رشد تومورها و دلایل دیگر.
• دیورتیکول مری: کیسه ای جیب مانند که می‌تواند در پوشش مری تشکیل شود و غذای بلعیده شده را به دام بیندازد. دیورتیکول زنکر یکی از اشکال آن است.
• ابتلا به سرطان مری و ایجاد تومورهای خوش خیم در مری

۳) مشکلات عصبی

دیسفاژی نوروژنیک مشکلات بلع مربوط به اعصاب حاکم بر عملکرد دهان، گلو و مری است. فردی که نارسایی بینی را تجربه می‌کند به احتمال زیاد به نوعی بیماری عصبی مبتلا است. سرفه در حین بلع نشانه دیگری است که نشان‌دهنده مشکل در بلع خواهد بود. به طور کلی دیسفاژی می‌تواند به دلیل یک مشکل عصبی باشد. در برخی موارد، اگر این علائم را داشته باشید، دکتر گوارش می‌خواهد شما را برای رد یا تایید بیماری سیستمیک عصبی مورد آزمایش و ارزیابی قرار دهد.

مشکلات بلع می‌تواند همراه با شرایط مرتبط با ضعف عضلانی یا هماهنگی ضعیف عضلات مرتبط باشد. مانند:

• سکته
• اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)
• آسیب تروماتیک یا جراحی به اعصاب سر و گردن
• میاستنی گراویس
• پلی میوزیت
• بیماری پارکینسون
• پرکاری تیروئید و کم‌کاری تیروئید نیز می‌توانند بر عملکرد عصبی مربوط به بلع تأثیر بگذارند.

روش‌های درمان دیسفاژی یا اختلال در بلع

در برخی موارد، می‌توان علت اختلال بلع را از بین برد، مانند شل کردن اسفنکتر مری. اما به طور کلی یافتن راه درمان مناسب برای مشکل بلع در افراد بسته به تشخیص دکتر گوارش ممکن است متفاوت باشد. اما معمولا درمان‌ها شامل داروها، جراحی، تغییر رژیم غذایی و یا سایر روش‌های درمانی خواهد بود. برای دریافت نوبت اینترنتی دکتر می توانید به وب سایت دکترتو مراجعه کنید. در وب سایت دکترتو می توانید از بهترین دکترهای متخصص در شهر های مختلف ایران از جمله بهترین دکترهای تهران ، بهترین دکترهای شیراز و … در سریع ترین زمان نوبت بگیرید.