رويكرد چهارمين برنامه ملي آمار، تداوم مدرن‌سازي نظام آماري است | نرخ بالاي تحقق سومين برنامه ملي آمار
رئيس مركز آمار ايران با اعلام اجراي سومين برنامه ملي آمار با نرخ تحقق بالا، گفت: رويكرد چهارمين برنامه ملي آمار، تداوم مدرن‌سازي نظام آماري با تأكيد بر اجراي موفق سرشماري ثبتي‌مبنا در سال ۱۴۰۵ است.
به گزارش اینتیتر به نقل از مرکز اطلاع‌رسانی، روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان برنامه و بودجه کشور، «جواد حسین‌زاده»، رئیس مرکز آمار ایران، در گفتگوی اختصاصی با پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان برنامه و بودجه کشور، به تشریح مراحل اجرای سومین برنامه ملی آمار و راهبردهای اصلی چهارمین برنامه ملی آمار پرداخت.
حسین‌زاده گفت: گزارش پیشرفت کار سومین برنامه ملی آمار که اکنون در حال اجراست، نشان می‌دهد که این برنامه، یکی از برنامه‌هایی است که با نرخ تحقق بالا رخ داده است. چرا که ما در مراحل تدوین و اجرای آن، از دستگاه‌ها به‌طور کامل استفاده می‌کنیم و تکلیفی را برای آنها تعیین نمی‌کنیم، مگر اینکه در تمام مراحل تدوین آن، کاملا دستگاه‌ها را توجیه کرده باشیم.
وی با بیان اینکه باور ما این است که دستگاه اجرایی بهتر از ما می‌داند که تکلیفی را که برایش تعیین شده، چگونه به انجام برساند، افزود: خوشبختانه برنامه سوم آمار پیشرفت بسیار خوبی داشته است و آن را آسیب‌شناسی کرده‌ایم و از نتایج این بررسی، در تدوین برنامه چهارم استفاده می‌کنیم.
چهارمین برنامه ملی آمار و رویکرد اصلی آن
رئیس مرکز آمار ایران در پاسخ به این پرسش که در مرکز آمار ایران، تدوین چهارمین برنامه ملی آمار به کجا رسیده و در چه مرحله‌ای قرار دارد؟، گفت: تبلور همه صحبت‌های ما در برنامه هفتم توسعه کشور، عملاً در برنامه ملی آمار است. ما خوشبختانه جزء دستگاه‌هایی هستیم که در راستای برنامه‌های پنج‌ساله ملی، یک برنامه پنج‌ساله مختص مرکز آمار ایران هم داریم که به برنامه پنج‌ساله ملی گره می‌خورد و آن، برنامه ملی آمار است.
حسین‌زاده افزود: با توجه به بند (ب) ماده ۱۰ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور که تصریح کرده«به منظور یکپارچه‌سازی، ساماندهی و رفع موازی‌کاری در نظام آماری کشور، مرکز آمار ایران موظف است با همکاری دستگاه‌ها، برنامه ملی آمار را مبتنی بر فناوری‌های نوین، رعایت ضوابط و استانداردها و ضوابط تولید و انتشار آمارهای رسمی، استقرار نظام آماری ثبتی و توسعه پایگاه اطلاعاتی آماری کشور، تهیه کند»، ما مستند قانونی را برای تهیه چهارمین برنامه ملی آمار کشور در اختیار داریم. پیش‌نویس قانون را باید مرکز آمار ایران تهیه بکند و به تصویب شورای عالی آمار برساند و به همه دستگاه‌ها ابلاغ بشود. پس در واقع نظام آماری کشور، خیلی توسعه‌محورتر از برخی نظام‌های دیگر، فقط به یک یا چند حکم در برنامه اکتفا نکرده و به دنبال یک برنامه جامع آماری رفته است که بتواند طی پنج سال به روشنی حرکت بکند.
وی افزود: ما اکنون در حال تدوین این برنامه هستیم و در جلسه شورای عالی آمار که آبان‌ماه گذشته به ریاست رئیس وقت سازمان برنامه و بودجه کشور برگزار شد، چارچوب کلی این برنامه و ساختار اجرایی آن تصویب شد. در این راستا، ستاد تدوین برنامه ملی آمار و شورای هماهنگی تلفیق برنامه را داریم و هشت کارگروه و یک دبیرخانه. کارگروه‌ها الان فعال شده‌اند و مشغول فعالیت هستند. شورای تلفیق هم فعال است و کمیسیون تخصصی شورای عالی آمار هم در حال فعالیت است. در جلسه کارگروه دستگاه‌های اجرایی، اعضای آن انتخاب شدند. نظام آماری‌مان به‌گونه‌ای است که دستگاه‌ها کاملاً در آن درگیر هستند.
رئیس مرکز آمار ایران در ادامه گفت: رویکرد چهارمین برنامه ملی آمار، تداوم مدرن‌سازی نظام آماری با تأکید بر اجرای موفق سرشماری ثبتی‌مبنا در سال ۱۴۰۵ است.
راهبردهای اصلی چهارمین برنامه ملی آمار
رئیس مرکز آمار ایران در ادامه این گفتگو به تشریح راهبردهای اصلی چهارمین برنامه ملی آمار پرداخت. حسین‌زاده گفت: این راهبردها، ۱۰ مورد هستند که به نظر من، بسیار مهم هستند و همه صحبت‌هایی که در ارتباط با برنامه هفتم توسعه کشور گفتم، در این ۱۰ راهبرد دیده شده که به تصویب شورای عالی آمار رسیده است.
وی افزود: راهبرد اول، اصلاح و تصویب قوانین مرتبط با نظام آماری به منظور یکپارچه‌سازی، ساماندهی و رفع موازی کاری در تولید و انتشار آمار رسمی با تأکید بر آمار ثبتی‌مبنا است. مطابق این راهبرد، ما باید با یکپارچه‌سازی نظام آماری، فقط شاهد یک صدا از نظام آماری باشیم؛ نه اینکه دستگاهی درباره یک موضوع، یک آمار بدهد و دستگاه دیگری درباره همان موضوع، آمار متفاوتی را اعلام کند.
رئیس مرکز آمار ایران سپس گفت: راهبرد دوم، اصلاح تشکیلات و وظایف و ارکان نظام آماری؛ تقویت و توسعه ظرفیت‌های منابع انسانی در حوزه آمار در دستگاه‌های اجرایی است. بر اساس این راهبرد، باید حوزه آمار در دستگاه‌های اجرایی تقویت بشود. چون هم‌اکنون واحد آمار در خیلی از دستگاه‌ها قوی نیست و نیاز به تقویت دارد. اگر واحدهای آماری قوی نباشند، نباید انتظار داشته باشیم که نقش خود را درست ایفا کنند و به ویژه در مرحله رصد و پایش برنامه‌های توسعه، موفقیت شایانی کسب کنند.
وی افزود: ما انتظار داریم که در برنامه هفتم، زمینه همکاری با مرکز آمار ایران توسط دستگاه‌ها تقویت شود. علاوه بر آن، باید واحدهای آماری دستگاه‌های اجرایی از یک ساختار استاندارد برخوردار شوند. به نظرم باید هم سازمان اداری و استخدامی کشور و هم سازمان برنامه و بودجه کشور، تمرکز ویژه‌ای بر این موضوع بکنند. اگر دنبال این هستیم که برنامه به‌خوبی متحقق بشود، باید واحدهایی که در دستگاه‌ها برنامه‌های توسعه را پایش می‌کنند، استاندارد شوند و توجه ویژه‌ای به آنها بشود. الان در این زمینه، نظم و نسق خیلی مناسبی وجود ندارد و دستگاه‌ها دارای ساختارهای آماری متناسبی نیستند.
حسین‌زاده سپس گفت: راهبرد سوم، ایجاد یکپارچگی در توزیع و تخصیص اعتبارات سالیانه فعالیت‌های آماری مبتنی بر مصوبات شورای عالی آمار و ستاد سرشماری ثبتی‌مبنا است. الان توزیع و تخصیص اعتبارات فعالیت‌های آماری در دستگاه‌ها، با نظارت مرکز آمار ایران صورت نمی‌گیرد و تحصیص‌ها، مستقل از مرکز آمار است.
وی افزود: راهبرد چهارم، تأمین، توسعه و استقرار زیرساخت‌های فناوری در راستای مدرن‌سازی نظام آماری با تأکید بر تولید آمارهای ثبتی‌مبنا و ارتقای بهره‌وری است. ما نیاز داریم مرکز آمار ایران، به‌نوعی گذرگاه دیتای کشور باشد. پس باید زیرساخت‌های فناوری آن تقویت بشود.
رئیس مرکز آمار ایران افزود: راهبرد پنجم، استقرار نظام مدیریت کیفیت آمارهای رسمی و تقویت کیفیت آمارهای رسمی است. یکی از گرایش‌های غالب در بحث مدرن‌سازی نظام آماری، تقویت کیفیت آمارهای رسمی است. ما شورای عالی کیفیت آمارهای رسمی را با عضویت دستگاه‌ها ایجاد کرده‌ایم و با ارزیابی کیفیت آمارهای رسمی توسط آنها، نشان کیفیت آماری در سه سطح می‌دهیم. یعنی آمارهای رسمی دستگاه‌ها، در سه سطح اهتمام (برنز)، تعهد (نقره) و تضمین (طلا)، نشان کیفیت می‌گیرند. تاکنون تعدادی از دستگاه‌ها موفق به کسب نشان کیفیت از مرکز آمار ایران شده‌اند.
حسین‌زاده سپس گفت: راهبرد ششم، نظام‌مند کردن انتشار آمارهای رسمی در سطوح ملی و بین‌المللی است که مورد تأکید رئیس‌جمهور محترم هم هست و مرجع انتشار آمارهای رسمی را مرکز آمار ایران می‌دانند و به دستگاه‌ها تأکید کرده‌اند که در انتشار آمارهای رسمی‌شان، حتماً تأییدیه مرکز آمار ایران را بگیرند. این موضوع در انتشار آمارها در سطح بین‌المللی هم اهمیت بالایی دارد و بعضاً مشاهده شده که برخی دستگاه‌ها، پرسشنامه‌هایی را برخی نهادهای بین‌المللی تکمیل کرده‌اند که با برخی آمارهای مرکز آمار ایران در تناقض بوده و حاشیه‌هایی را ایجاد کرده است.
وی در ادامه بیان کرد: راهبرد هفتم، ترویج و ارتقای سواد و فرهنگ آماری و تقویت ارتباط با ذینفعان و افزایش سرمایه اجتماعی آمار است که عمدتاً فعالیت های مربوط به روابط عمومی‌های مرکز آمار ایران، سازمان برنامه و بودجه کشور و سازمان‌های مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها را در بر می‌گیرد.
رئیس مرکز آمار ایران افزود: راهبرد هشتم، ساماندهی و توسعه فعالیت‌های بخش خصوصی در فعالیت‌های آماری است. ما به‌تازگی در کمیسیون تخصصی شورای عالی آمار، کمیته آمار بخش خصوصی را دائمی کردیم. یعنی کمیته‌ای که بتواند آمارهای بخش خصوصی را پیگیری بکند.
وی سپس افزود: راهبرد نهم، توسعه کمی و کیفی ظرفیت‌های آموزشی و پژوهشی نظام آماری کشور است. در این راستا، شورای راهبردی آموزشی و پژوهشی نظام آماری کشور را ایجاد کرده‌ایم که با کمک دستگاه‌ها، کارهای ارزشمندی را انجام می‌دهد.
حسین‌زاده در پایان گفت: راهبرد دهم، نظارت، پایش و ارزیابی مستمر فعالیت‌های آماری نظام آماری کشور در راستای اجرای برنامه جامع است و ما باید بر اساس این راهبردهای ۱۰گانه، چهارمین برنامه ملی آمار را تدوین و اجرا کنیم.
