کارمزد خرید و فروش سهام چقدر است؟
یکی از مواردی مهمی که سرمایه‌گذاران در بورس باید به آن توجه کنند، کارمزد خرید و فروش سهام است.
یکی از مواردی مهمی که سرمایه‌گذاران در بورس باید به آن توجه کنند، کارمزد خرید و فروش سهام است. شاید هزینه کارمزدها کم باشد، اما در معاملات زیاد می‌توانند بخش قابل‌توجهی از سود یا زیان سرمایه‌گذار را تحت تاثیر قرار دهند.
کارمزدها به صورت درصدی از مبلغ معامله محاسبه می‌شوند و هر قسمت کارمزد دریافتی، برای نهادهای مختلف همچون کارگزاری‌ها، سازمان بورس، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و وزارت اقتصاد است. آگاهی از میزان و نحوه محاسبه این کارمزدها، به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با دید دقیق‌تری وارد معاملات شوند و تصمیمات مالی بهتری بگیرند.
در این مقاله به بررسی کامل کارمزدهای خرید و فروش سهام، نهادهای دریافت‌کننده آن‌ها و یک مثال واقعی از نحوه محاسبه این کارمزدها خواهیم پرداخت.
کارمزد خرید سهام چیست؟
زمانی که سرمایه‌گذار اقدام به خرید سهام در بورس می‌کند، بخشی از مبلغ پرداختی تحت عنوان کارمزد به نهادهای مختلف اختصاص می‌یابد. این کارمزد در واقع هزینه‌ای برای خدمات ارائه شده در فرآیند خرید است.
در حال حاضر، مجموع کارمزد خرید در بورس حدود ۰/۳۷ درصد از ارزش معامله است. این رقم شامل سهم‌هایی برای سازمان بورس و اوراق بهادار، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، شرکت فناوری بورس تهران و کارگزاری مربوطه می‌شود.
این هزینه از خریدار کسر شده و در فاکتور نهایی معامله لحاظ می‌شود. مهم است که سرمایه‌گذاران هنگام تصمیم‌گیری برای ورود به یک سهم، این هزینه‌ها را مدنظر قرار دهند، چراکه بر بازده نهایی سرمایه‌گذاری تأثیرگذار است.
کارمزد فروش سهام چیست؟
در زمان فروش سهام نیز کارمزدی از سرمایه‌گذار اخذ می‌شود که نسبت به کارمزد خرید، نرخ بالاتری دارد. دلیل این تفاوت، اضافه شدن مالیات بر فروش سهام به مجموع کارمزدهاست.
در بورس ایران، مجموع کارمزد و مالیات فروش سهام در حال حاضر حدود ۰/۸۸ درصد از مبلغ کل فروش است. این مقدار شامل موارد زیر می‌شود:
- مالیات فروش: حدود ۰/۵ درصد
- کارمزد کارگزاری، بورس، فرابورس و سایر نهادها: حدود ۰/۳۴ درصد
این مبلغ از وجه دریافتی فروشنده کسر می‌شود و مستقیماً به حساب نهادهای ذی‌ربط واریز می‌شود. بنابراین، اگر فردی بخواهد از محل فروش سهام خود مبلغ مشخصی دریافت کند، باید کارمزد و مالیات را نیز در نظر بگیرد تا محاسبه دقیقی داشته باشد.
یک مثال از محاسبه کارمزد خرید و فروش سهام در بورس ایران
برای درک بهتر نحوه محاسبه کارمزد خرید و فروش سهام، بیایید یک مثال ساده را بررسی کنیم. فرض کنید یک سرمایه‌گذار می‌خواهد ۱۰۰۰ سهم از یک شرکت بورسی را به قیمت هر سهم ۱۰,۰۰۰ تومان خریداری کند و سپس با قیمت هر سهم ۱۲,۰۰۰ تومان آن‌ها را بفروشد.
محاسبه خرید:
- مبلغ کل خرید : ۱۰۰۰ × ۱۰,۰۰۰ = ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
- کارمزد خرید (٪۰/۳۷) : ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ × ۰.۰۰۳۷ = ۳۷,۰۰۰ تومان
- مبلغ نهایی پرداختی : ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ + ۳۷,۰۰۰ = ۱۰,۰۳۷,۰۰۰ تومان
محاسبه فروش:
- مبلغ کل فروش : ۱۰۰۰ × ۱۲,۰۰۰ = ۱۲,۰۰۰,۰۰۰ تومان
- کارمزد و مالیات فروش (٪۰/۸۸) : ۱۲,۰۰۰,۰۰۰ × ۰.۰۰۸۸ = ۱۰۵,۶۰۰ تومان
- مبلغ نهایی دریافتی : ۱۰۵,۶۰۰-۱۲,۰۰۰,۰۰۰ = ۱۱,۸۹۴,۴۰۰ تومان
نتیجه نهایی:
سود ناخالص معامله = ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ - ۱۲,۰۰۰,۰۰۰ = ۲,۰۰۰,۰۰۰ تومان
سود خالص پس از کسر کارمزدها = ۱۰,۰۳۷,۰۰۰ - ۱۱,۸۹۴,۴۰۰ = ۱,۸۵۷,۴۰۰ تومان
همان‌طور که مشاهده می‌شود، کارمزدها حدود ۱۱۵,۰۰۰ تومان از سود معامله را کاهش داده‌اند. این مثال نشان می‌دهد که چرا شناخت دقیق ساختار کارمزدها برای هر سرمایه‌گذار ضروری است.
نهادهای مرتبط با اخذ کارمزد در بورس
کارمزدهایی که در خرید و فروش سهام از سرمایه‌گذاران دریافت می‌شود، بین نهادهای مختلف تقسیم می‌شود. این نهادها هر کدام نقش خاصی در فرآیند معامله دارند و بابت خدماتی که ارائه می‌دهند، سهمی از کارمزد دریافت می‌کنند. این نهادها عبارت‌اند از:
- کارگزاری
- سازمان بورس و فرابورس
- شرکت سپرده‌گذاری مرکزی
- وزارت امور اقتصادی و دارایی
در ادامه به بررسی نقش و سهم هر کدام از این نهادها خواهیم پرداخت.
کارگزاری‌ها
کارگزاری‌ها به عنوان واسطه بین سرمایه‌گذاران و بورس عمل می‌کنند و تمامی فرآیند ثبت سفارش، خرید، فروش و انتقال مالکیت سهام از طریق آن‌ها انجام می‌شود. به همین دلیل، بخش قابل توجهی از کارمزد خرید و فروش به این نهادها تعلق دارد.
در حال حاضر، سهم کارگزاری‌ها از کارمزد خرید حدود ۰.۳۰ درصد و از کارمزد فروش نیز تقریباً همین مقدار است. کارگزاری‌ها با ارائه خدماتی چون تحلیل بازار، مشاوره سرمایه‌گذاری در بورس و مدیریت پرتفوی نیز درآمدزایی می‌کنند و بخشی از این خدمات ممکن است مشمول هزینه جداگانه باشند.
بورس و فرابورس ایران
سازمان بورس و اوراق بهادار و همچنین فرابورس ایران، نهادهایی هستند که وظیفه نظارت، سامان‌دهی و توسعه بازار سرمایه کشور را بر عهده دارند. این نهادها با ایجاد زیرساخت‌های لازم برای معاملات، شفاف‌سازی اطلاعات مالی شرکت‌ها و تضمین انصاف در بازار، نقش کلیدی در اعتماد عمومی ایفا می‌کنند.
این نهادها نیز بخشی از کارمزدهای معاملات را به عنوان حق خدمات و نظارت دریافت می‌کنند. مجموع سهم سازمان بورس و فرابورس از کارمزد خرید و فروش به طور متوسط حدود ۰.۰۵ درصد است.
هرچند این مقدار اندک به نظر می‌رسد، اما در مقیاس کل بازار، درآمد قابل توجهی برای این نهادها به همراه دارد که صرف توسعه و بهبود زیرساخت‌های معاملاتی می‌گردد.
شرکت سپرده گذاری مرکزی
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات)، مسئول ثبت و نگهداری مالکیت اوراق بهادار و تسویه معاملات در بازار سرمایه ایران است. این شرکت با بهره‌گیری از سیستم‌های الکترونیکی، فرآیند انتقال مالکیت سهام و تسویه مالی را سریع، دقیق و ایمن انجام می‌دهد.
برای انجام این خدمات، سمات نیز سهمی از کارمزدهای خرید و فروش سهام را دریافت می‌کند. سهم این شرکت از کارمزد خرید و فروش معمولاً در حدود ۰/۰۲۵ درصد است. خدماتی چون پرداخت سود سهام، اعمال افزایش سرمایه و گزارش‌دهی از دیگر وظایف این نهاد هستند.
وزارت امور اقتصادی و دارایی
یکی دیگر از نهادهای دریافت‌کننده کارمزد، وزارت امور اقتصادی و دارایی است. این وزارتخانه در قالب مالیات بر فروش سهام، بخشی از درآمدهای معاملات بازار سرمایه را به خود اختصاص می‌دهد.
در حال حاضر، میزان مالیات فروش سهام برابر با ۰.۵ درصد از مبلغ فروش است. این مالیات به صورت مستقیم از فروشنده کسر می‌شود و به حساب خزانه‌داری کشور واریز می‌گردد.
نقش این مالیات در تأمین بودجه عمومی کشور و همچنین حمایت از شفافیت مالیاتی در بازار سرمایه بسیار مهم تلقی می‌شود.
