افت تحصیلی دانش آموزان کرمانشاهی | زنگ خطر برای والدین
کرمانشاه، استانی با سابقه فرهنگی و علمی غنی، این روزها در حوزه آموزش با چالش‌های نگران‌کننده‌ای مواجه شده است.
کرمانشاه، استانی با سابقه فرهنگی و علمی غنی، این روزها در حوزه آموزش با چالش‌های نگران‌کننده‌ای مواجه شده است. گزارش‌ها و آمارهای رسمی و غیررسمی حاکی از افت محسوس عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان این منطقه در مقایسه با میانگین کشوری است. موضوعی که می‌تواند زنگ خطری برای آینده نسل نوجوان در کرمانشاه باشد. نمرات پایین‌تر، انگیزه‌ی کمتر، نبود برنامه‌ریزی مشخص و از همه مهم‌تر، خستگی روانی دانش‌آموزان، والدین را با یک دغدغه‌ی جدی روبه‌رو کرده است.
حالا سوال اینجاست که اگر همین روند ادامه پیدا کند، آینده تحصیلی فرزندان ما چه می‌شود؟ در شرایطی که بسیاری از خانواده‌ها در استان‌های دیگر با جدیت بیشتری مسیر کنکور و موفقیت تحصیلی فرزندانشان را دنبال می‌کنند، کرمانشاه در حال پسرفت مداوم است. آیا وقت آن نرسیده که خانواده‌ها، مسئولان و حتی خود دانش‌آموزان، وضعیت فعلی را جدی بگیرند؟
بررسی وضعیت نمرات دانش‌آموزان کرمانشاه از لحاظ آمار
در سال‌های اخیر، وضعیت نمرات دانش‌آموزان کرمانشاه در مقاطع متوسطه اول و دوم، به ویژه پایه دوازدهم مورد توجه کارشناسان قرار گرفته است. بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که میانگین نمرات دروس اصلی مانند ریاضی، فیزیک، شیمی، زبان فارسی و عربی در بسیاری از مناطق کرمانشاه، پایین‌تر از میانگین کشوری است.
به عنوان مثال، در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲، طبق داده‌های منتشرشده از سوی اداره کل آموزش و پرورش، میانگین نمره درس ریاضی پایه دوازدهم در مدارس ناحیه دو کرمانشاه نمره ۱۰.۴ از ۲۰ بوده. در حالی که میانگین کشوری در همان سال نمره ۱۲.۸ اعلام شده است. همچنین در درس زبان فارسی، بسیاری از دانش‌آموزان در آزمون هماهنگ استانی‌نمراتی کمتر از ۱۲ کسب کرده‌اند.
در همین بازه‌ی زمانی، یکی از نگران‌کننده‌ترین آمارها به درس عربی مربوط می‌شود. در برخی مناطق روستایی و حاشیه نشین کرمانشاه، میانگین نمرات این درس حتی به زیر ۹ هم رسیده است. کارشناسان معتقدند که این افت نمرات، تنها به دلیل ضعف در تدریس یا نبود منابع مناسب نیست. بلکه به علت فقدان انگیزه، بی برنامگی، فشارهای روانی و حتی مسائل اقتصادی خانوارها نیز هست.
از سوی دیگر، در کنکور سراسری ۱۴۰۳ نیز نتایج مشابهی دیده شد. بسیاری از دانش‌آموزان کرمانشاهی در سهمیه منطقه ۳ با وجود تلاش شخصی، نتوانستند به تراز رقابتی مناسبی برسند. بررسی عملکرد داوطلبان کنکور در این استان نشان می‌دهد که سهم قبولی در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و مهندسی نسبت به میانگین کشوری، کاهش محسوسی داشته است.
با اینکه بخشی از این وضعیت به ساختار کلان آموزش کشور بازمی‌گردد، اما در کرمانشاه این افت تحصیلی رنگی جدی‌تر گرفته است. برخی از مدیران مدارس استان در گفتگو با رسانه‌های محلی اعلام کرده‌اند که ما با نسلی مواجه هستیم که به دلیل نبود مشاوره تحصیلی کافی و عدم برنامه‌ریزی فردی، درگیر سردرگمی و بی‌انگیزگی شده‌اند.
این آمارها نه برای ایجاد نگرانی، بلکه برای روشن‌تر کردن واقعیت‌های امروز آموزش در استان کرمانشاه بیان می‌شوند؛ واقعیت‌هایی که باید زنگ بیدارباشی برای خانواده‌ها و تصمیم‌گیران باشند.
بررسی ریشه‌های افت تحصیلی در استان
هیچ افت تحصیلی تنها در یک شب اتفاق نمی‌افتد. پشت نمودار نزولی نمرات دانش‌آموزان نیز مجموعه‌ای از عوامل مختلف قرار دارد. از شرایط خانوادگی گرفته تا نظام آموزشی و وضعیت اقتصادی و حتی نوع نگرش دانش‌آموز به تحصیل. هرچند که این موارد در سایر استان‌ها نیز وجود دارد، اما در استان کرمانشاه به‌شکل ملموس‌تری دیده می‌شوند.
یکی از دلایل تکرارشونده‌ای که مدیران مدارس و مشاوران آموزش به آن اشاره می‌کنند، نبود راهنمایی اصولی برای دانش‌آموزان در مسیر تحصیلی‌شان است. در چنین شرایطی، مراجعه به مشاوره تحصیلی در کرمانشاه برای بسیاری از خانواده‌ها تبدیل به یک انتخاب ضروری شده. اقدامی که می‌تواند مسیر تحصیلی دانش‌آموز را روشن‌تر کرده و از اتلاف زمان و انرژی جلوگیری کند.
اما این تنها یکی از مشکلات نیست. در مناطق محروم‌تر استان، هنوز هم بسیاری از دانش‌آموزان به حداقل امکانات آموزشی دسترسی ندارند. کتاب‌های کمک‌درسی، معلم خصوصی، کلاس کنکور و حتی اینترنت مناسب برای آموزش مجازی. در چنین فضایی، رقابت با دانش‌آموزان استان‌های برخوردار، عملا نابرابر است.
از سوی دیگر، نبود مهارت‌های پایه‌ای مانند مدیریت زمان، شیوه صحیح مطالعه، هدف‌گذاری تحصیلی و کنترل استرس، باعث شده که بسیاری از نوجوانان کرمانشاهی، مسیر یادگیری را گم کنند. برخی از آن‌ها به دلیل سرخوردگی از سیستم آموزشی یا فشارهای خانواده، از ادامه‌ی تحصیل دلسرد می‌شوند.
راهکارهای پیش رو برای بهبود وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان کرمانشاه
هرچند بخشی از مشکلات آموزش در کرمانشاه ریشه در ساختار کلان کشور دارد. اما این به آن معنا نیست که نمی‌توان از همین حالا گام‌هایی برای بهبود وضعیت برداشت. اتفاقا در بسیاری از مناطق کشور با وجود بودجه های کم، پیشرفت‌های چشمگیری حاصل شده است. کلید اصلی این موفقیت، تنها در مدیریت بهتر منابع انسانی، آموزش خانواده‌ها و تمرکز بر مهارت‌آموزی دانش‌آموزان است.
در وهله اول، خانواده‌ها نقش کلیدی دارند. والدین باید نسبت به وضعیت درسی فرزند خود بی‌تفاوت نباشند. همچنین حداقل باید بدانند که چطور حمایت روانی و انگیزشی ایجاد کنند تا مسیر تحصیل برای نوجوان روشن‌تر شود. حمایت عاطفی خانواده، جایگزینی ندارد و اینکه دانش‌آموز بداند کسی حواسش به او هست، خودش یک محرک قوی برای تلاش بیشتر است.
در مرحله بعد، مدارس می‌توانند با برگزاری جلسات آموزشی برای والدین و دانش‌آموزان، مهارت‌هایی مثل برنامه‌ریزی درسی، کنترل استرس، مدیریت زمان و شیوه‌های موثر مطالعه را آموزش دهند. این آموزش‌ها برخلاف تصور رایج، فقط مخصوص مدارس خاص نیست. حتی در مدارس دولتی با حداقل امکانات نیز می‌توان با مدیریت مفید منابع، چنین تغییراتی ایجاد کرد.
از طرف دیگر، لازم است که نهادهای محلی و مسئولان استانی نگاهی متفاوت به وضعیت آموزش در کرمانشاه داشته باشند. تمرکز فقط بر روی کنکور کافی نیست. ما نیاز به دانش‌آموزانی داریم که سواد پایه‌ای، مهارت تفکر و توانایی حل مسئله داشته باشند. این یعنی باید از سنین پایین‌تر، سرمایه‌گذاری آموزشی انجام شود.
در نهایت، نباید از نقش گروه‌های مردمی و موسسات غیردولتی فعال در حوزه آموزش غافل شد. در همین استان کرمانشاه، مجموعه‌هایی وجود دارند که به‌صورت داوطلبانه به دانش‌آموزان مناطق محروم کمک درسی می‌رسانند. این فعالیت‌ها شاید کوچک به نظر برسند، اما در بلندمدت می‌توانند اثرگذار باشند. به‌ویژه اگر با هماهنگی سیستم آموزش رسمی و پیگیری خانواده‌ها انجام شوند.
