ارتباط عزت نفس با تغییرات فیزیولوژیکی بدن انسان

به گزارش اینتیتر به نقل از آنا، در سالیان اخیر، مطالعات عزت نفس به عنوان یک ویژگی مفید روانشناختی تحقیقات زیادی را به خود جلب کرده است. عزت نفس به احساس کلی شخص در مورد ارزش، اعتبار و شایستگی خویش مربوط می‌شود؛ به عبارت دیگر به ادراکی اطلاق می‌گردد که فرد نسبت به ارزشمند بودن خود دارد.

پژوهشگران در مقاله‌ای با عنوان «عزت نفس آشکار و ناآشکار پیش بینی کنندە عملکرد قلبی عروقی» به این موضوع پرداخته‌اند که این ادراک از تجاربی ناشی می‌شود که شخص در طی دوران زندگی خود کسب کرده است که هم می‌تواند به عنوان یک صفت پایدار و هم به عنوان یک متغیر حالتی در نظر گرفته شود. 

* عزت نفس و آسیب شناختی روانی

به زعم این پژوهش از مقیاس‌های عزت نفس به منظور پیش‌بینی و تبیین پدیده‌های رفتاری بسیاری استفاده شده است و این خود نشان از نقش مرکزی این سازه در نظریه و تحقیق در روانشناسی دارد.

در این پژوهش آمده است که تحقیقات نشان از وجود رابطۀ میان سطح عزت نفس و افسردگی و بهزیستی شخص تنهایی و طرد شدن از سوی همسالان دارد. عزت نفس پایین می‌تواند کم‌رویی و افسردگی را پیش‌بینی کند. بین مهارت‌های اجتماعی ضعیف و احساس تنهایی و ارتباطات درون فردی ضعیف و عزت نفس پایین ارتباط وجود دارد.

این پژوهش توضیح می‌دهد که عزت نفس پایین پیش‌بینی کنندۀ اضطراب اجتماعی و احساس تنهایی است. به عالوه، این سازه در بافت آسیب شناختی روانی نیز از اهمیت ویژ‌ه‌ای برخوردار است.

* ارزش‌یابی عزت‌نفس

از دیدگاه پژوهشگران این پژوهش متغیر‌های زیادی در افراد با اندازه‌گیری‌های گزارش شخصی سنجش شده‌اند، به این خاطر که از سایر روش‌های ارزیابی آسان‌ترند و در مطالعات متعدد ثابت کرده‌اند که قابل اعتمادند. با این حال، مطالعات اخیر نشان داده است که بازنمایی‌های آگاهانۀ افراد از خویشتن، روایی بالایی در سنجش عزت نفس ندارد. 

از دیدگاه پژوهشگران در این پژوهش از این رو باید به سمت روش‌هایی از ارزشیابی رفت که از طریق آنها بتوان بر محدودیت‌های روش‌های آشکار غلبه کرد. فرض بر این است که عزت نفس ناآشکار منعکس کننده تداعی‌ها ارزیابی خویشتن است.

در این پژوهش آمده است که از میان روش‌های مختلف سنجش، روشی که بیش از همه به کار گرفته شده است مبتنی است بر به دست آوردن میزان نیرومندی پیوند‌های تداعی میان بازنمایی‌های ذهنی خود و میزان علاقۀ فرد به یک محتوا یا شیء و یا هدفی خاص از قبیل نام، تاریخ تولد، لوازم و آثار که به خود مربوط است.

* ارتباط عزت نفس را با تغییرات فیزیولوژیکی

به طور کلی در این پژوهش شواهد متعددی وجود دارد که نشان می‌دهند افزایش عزت نفس با افزایش احساس امنیت در برابر تهدید و در نتیجه کاهش پاسخ‌های مربوط به تهدید همراه است، با این حال، به رغم وجود ارتباط پیشنهاد شده میان عزت نفس و سلامت، تعداد نسبتاً اندکی از پژوهش‌ها، ارتباط عزت نفس را با تغییرات فیزیولوژیکی مربوط به سلامت مورد بررسی قرار داده‌اند.

پژوهش حاضر به دنبال بررسی ارتباط عزت نفس آشکار و ناآشکار با عملکرد قلبی عروقی است، عزت نفس باعث افزایش احساس امنیت از تهدید می‌شود و عملکرد قلبی عروقی نیز در پاسخ به احساسات امنیت و به دنبال آن سرکوب پاسخ‌های تهدید افزایش پیدا می‌کند. از این رو انجام این پژوهش می‌تواند بخشی از ادبیات مربوط به مطالعاتی باشد که هدف آن بررسی ارتباط میان عزت نفس و بیماری‌های جسمی است.

این پژوهش به غنی‌تر کردن ادبیات مربوط به روابط عزت نفس و فیزیولوژی بدن کمک می‌کند و واضح است که عملکرد بالای قلبی عروقی به معنی پاسخ‌دهی مناسب دستگاه قلبی عروقی در برابر استرس و تهدید بوده و می‌تواند از نشانه‌ها و معیار‌های مهم سلامت محسوب شود

در پایان این پژوهش ذکر این نکته ضروری است که در صورتی که مشخص شود میان عزت نفس و عملکرد قلبی عروقی چه ارتباطی وجود دارد، نتایج تحقیق حاضر می‌تواند به عنوان شواهدی علمی در راستای تأثیر متغیر‌های روان شناختی بر سالامت و ارتباط حالات مختلف روان شناختی با عملکرد‌های فیزیولوژیکی بدن و نیز شواهد حمایت کنندۀ دیگری برای مدل زیستی- روانی- اجتماعی سلامت ارائه شود.

این پژوهش به کوشش بهرام ملکی (استادیار روانشناسی دانشگاه فرهنگیان پردیس شهید مدرس کردستان)، احمد علی پور، حسین زارع (استاد گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور تهران) و فرهاد شقاقی (دانشیار گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور تهران) انجام شده است.