راز پرخاشگری در گرما: چرا حیوانات و انسان‌ها در دمای بالا خشن‌تر می‌شوند؟ + مثال‌های واقعی
گرما فقط ما انسان ها را کلافه نمی کند بلکه تاثیر منفی روی اخلاق و رفتار حیوانات هم می گذارد. Science Newsدر گزارشی به اثر گرما بر رفتار حیوانات هم پرداخته و از بدی های تابستان گفته است . با ما همراه باشید
به گزارش اینتیتر، گرما فقط ما انسان ها را کلافه نمی کند بلکه تاثیر منفی روی اخلاق و رفتار حیوانات هم می گذارد. Science Newsدر گزارشی به اثر گرما بر رفتار حیوانات هم پرداخته و از بدی های تابستان گفته است . با ما همراه باشید.
تابستان‌های سوزان ایران دیگر فقط ما انسان‌ها را کلافه نمی‌کند – حیوانات هم در این گرما از کوره در می‌روند! تصور کنید سمندرهای کوچک در جویبارهای آپالاش به جای شنا آرام، مثل کشتی‌گیران حرفه‌ای به هم حمله می‌کنند، مورچه‌ها لشکر می‌کشند و ماهی‌ها گاز می‌گیرند. این صحنه‌های عجیب، حاصل تحقیقات علمی است که نشان می‌دهد گرمای غیرعادی نه تنها رفتار جانوران را دگرگون می‌کند، بلکه می‌تواند اکوسیستم‌ها را به هم بریزد و حتی توضیحی برای افزایش خشونت انسانی در روزهای داغ باشد. با تغییرات اقلیمی و گرم‌تر شدن زمین، این مسئله می‌تواند به یک بحران جهانی تبدیل شود – به ویژه در کشورهایی مانند ایران که گرمای بالای ۴۰ درجه را تجربه می‌کنند. اگر شما هم در گرما احساس عصبانیت بیشتری می‌کنید یا نگران حیات وحش هستید، این مطلب را تا انتها بخوانید تا از جزئیات تحقیقات، مثال‌های واقعی و هشدارهای کارشناسی مطلع شوید. این خبر بر اساس مطالعات معتبر علمی مانند گزارش Science News تهیه شده و می‌تواند چشم‌هایتان را به تأثیر پنهان گرما باز کند.
راز پرخاشگری در گرما: از سمندرهای جنگجو تا مورچه‌های مهاجم
تحقیقات نشان می‌دهد گرما مانند یک کاتالیزور عمل می‌کند و رفتارهای تهاجمی را در بسیاری از گونه‌ها افزایش می‌دهد. کریستن سیکالا، بوم‌شناس دانشگاه ساوت در تنسی، در سال ۲۰۱۶ سمندرهای شکم‌سیاه (Desmognathus amphileucus) را در انکوباتور آزمایشگاهی بررسی کرد. او این مشاهدات را "باشگاه مبارزه سمندرها" نامید: در دمای ۲۵ درجه سانتی‌گراد (که گرم‌تر از زیستگاه طبیعی‌شان است)، سمندرها چهار برابر بیشتر از دمای ۱۵ یا ۲۰ درجه رفتار پرخاشگرانه نشان می‌دادند – یورش ناگهانی، گاز گرفتن و فراری دادن رقیب. این الگو محدود به سمندرها نیست؛ مطالعات مشابه روی میمون‌ها، موش‌ها، خرموش‌ها، ماهی‌ها و مورچه‌ها نیز نتایج مشابهی نشان می‌دهد.
برای مثال، ارین فرانسیسپیلای، زیست‌شناس دانشگاه مک‌گیل، در سال ۲۰۲۴ روی ماهی‌های مینوی پوزه‌کند (Pimephales notatus) آزمایش کرد: در دمای ۲۴ درجه (مشابه جویبارهای بدون سایه پس از جنگل‌زدایی)، ماهی‌ها مدام همدیگر را گاز می‌گرفتند و پرخاشگرتر می‌شدند. پاتریک کراپف از دانشگاه اینسبروک نیز در سال ۲۰۲۳ مورچه‌های Tetramorium alpestre را در آلپ اروپا بررسی کرد: مورچه‌های خوگرفته به گرما، آرواره‌هایشان را باز می‌کردند و اندام رقیب را می‌کشیدند – مثل یک جنگ واقعی! حتی در حیوانات خون‌گرم مانند میمون‌های Apennine chamois، گرما رقابت و پرخاشگری را افزایش می‌دهد.
چرا گرما پرخاشگر می‌کند؟ توضیح علمی متابولیسم و انرژی
علت اصلی در جانوران خون‌سرد (مانند سمندرها و ماهی‌ها) به افزایش متابولیسم برمی‌گردد: گرما سوخت‌وساز را بالا می‌برد، انرژی بیشتری مصرف می‌شود و نیاز به غذا افزایش می‌یابد. این کمبود کالری جانوران را قلمروطلب‌تر و تهاجمی‌تر می‌کند. سیکالا می‌گوید: "وقتی کالری محدود می‌شود، اجازه ورود دیگران به قلمرو را نمی‌دهند." در مورچه‌ها، گرما تولید عسلک (غذای اصلی‌شان) را افزایش می‌دهد و انرژی لازم برای جنگیدن را فراهم می‌کند.
در خون‌گرم‌ها (مانند انسان و میمون)، گرما انرژی را برای خنک‌کردن بدن مصرف می‌کند و انرژی کمتری برای کنترل رفتار اجتماعی باقی می‌ماند. کلاس لینمن، عصب‌شناس بیمارستان ماساچوست، می‌گوید: "ما محصول محیط و زیست‌شناسی‌مان هستیم." گرما شیمی مغز را تغییر می‌دهد و پرخاشگری را افزایش می‌دهد – حتی در انسان‌ها، جایی که مطالعات نشان‌دهنده افزایش جرم و خشونت در روزهای گرم است. مثلاً در استرالیا، گرما مارهای قهوه‌ای شرقی را پرخاشگرتر می‌کند و گزش‌ها را افزایش می‌دهد.
همه حیوانات پرخاشگر نمی‌شوند: تفاوت گونه‌ها
البته همه گونه‌ها واکنش یکسانی ندارند. در آزمایش سیکالا، سمندرهای سیل یا اوکویی تغییری نشان ندادند. خون‌گرم‌ها مانند انسان‌ها ممکن است از طریق تعریق مقاومت کنند، اما مطالعات روی سگ‌ها و تیک‌ها نشان می‌دهد گرما آن‌ها را هم تهاجمی‌تر می‌کند.
پیامدهای تغییرات اقلیمی: اکوسیستم‌ها در خطر
با گرم‌تر شدن زمین، ساختار اجتماعی گونه‌ها تغییر می‌کند: مورچه‌ها کلنی‌ها را نابود می‌کنند، ماهی‌ها گروه‌هایشان را از دست می‌دهند و سمندرها جمعیت‌شان کاهش می‌یابد. این می‌تواند زنجیره غذایی را به هم بریزد. کیم میدنباور، عصب‌شناس دانشگاه واشینگتن، هشدار می‌دهد: "گرمای استرس‌زا فرایندهای روانی و فیزیولوژیکی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و پرخاشگری را افزایش می‌دهد." در انسان‌ها، گرما با افزایش خودکشی و خشونت مرتبط است.
در ایران، با گرمای شدید تابستانی و تغییرات اقلیمی، این مسئله می‌تواند بر حیات وحش (مانند مارها و مورچه‌ها) و حتی رفتار اجتماعی تأثیر بگذارد. کارشناسان توصیه می‌کنند برای کاهش اثرات، به حفاظت از جنگل‌ها و مدیریت آب توجه کنیم.
