آیا اسرائیل می‌تواند به تاسیسات نفتی ایران حمله کند؟ | تاثیر تنش ایران و اسرائیل بر بازار نفت چه خواهد بود؟
مجید رئوفی، پژوهشگر حوزه انرژی به رویداد۲۴ می‌گوید: «حمله به تاسیسات نفتی ایران در برابر چشمان نظاره‌گر دیگران وضعیتی نیست که دوام داشته باشد و عواقب آن کم‌کم دامن‌گیر کشورهای دیگر نیز خواهد شد. از این جا دیگر جهان اثر جدی این اقدام بر قیمت نفت را خواهد دید.»
به گزارش اینتیتر به نقل از رویداد۲۴، پس از حمله موشکی ایران به اسرائیل در پی ترور اسماعیل هنیه و سید حسن نصرالله، رسانه‌های جهان در تسخیر بحث درباره واکنش اسرائیل هستند. حالا اسرائیل می‌گوید آماده است تا به خاطر شلیک موشک‌های بالستیک ایران در روز سه‌شنبه، که برخی از آنها از پدافند هوایی عبور کردند، به اقدام تلافی‌جویانه علیه ایران دست بزند.
رسانه‌های نزدیک به اسرائیل و عربستان سعودی حمله به تاسیسات نفتی ایران را یکی از گزینه‌های اسرائیل اعلام کرده‌اند. صحبت‌های جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا هم حساسیت‌ها در این زمینه را افزایش داده است. او دیروز در پاسخ به سوال خبرنگاران درباره اظهارات قبلی خود، مبنی بر اینکه واشنگتن در حال گفتگو با اسرائیل در مورد واکنش این رژیم است، گفت: «اگر من به جای آنها می‌بودم، به گزینه‌های دیگری غیر از حمله به سایت‌های نفتی [ایران] فکر می‌کردم.»
تاثیر تنش ایران و اسرائیل بر بازار نفت
همین حالا نیویورک‌تایمز گزارش می‌دهد که تشدید درگیری‌ها بین اسرائیل و ایران می‌تواند باعث افزایش قیمت نفت و ایجاد تکانهٔ شدید در اقتصاد جهانی شود.
به گزارش این روزنامه قیمت نفت صبح چهارشنبه هفته قبل پس از آن که اسرائیل قول داد علیه ایران به دلیل شلیک رگبار موشک‌های بالستیک به سوی این کشور دست به اقدام تلافی‌جویانه بزند، دوباره افزایش یافت و «موجب نگرانی‌ها شد که مبادا به دلیل جنگ تمام عیار در خاورمیانه عرضه جهانی انرژی مختل شود.»
نفت خام برنت، معیار بین‌المللی دنیای نفت، دیروز (شنبه، پنج اکتبر) بالای ۷۵ دلار در هر بشکه معامله شد که ۳ درصد رشد داشت و بالاترین سطح در یک ماه گذشته بود. نفت برنت روز چهارشنبه پس از حمله موشکی ایران به اسرائیل بیش از ۵ درصد افزایش یافته بود.
به نوشته این روزنامه «بازارها بر لبه یک شوک نفتی دیگر هستند.» قیمت نفت خام در سال گذشته به غیر از افزایش کوتاه‌مدت پس از حملات ۷ اکتبر به رهبری حماس به اسرائیل، نسبتاً ثابت بوده است. حمله موشکی قبلی ایران در فروردین امسال با نام عملیات «وعده صادق» منجر به افزایش طولانی‌مدت قیمت نیز نشد. (حتی وزیر نفت عربستان سعودی هشدار داد که قیمت انواع نفت خام ممکن است تا ۵۰ دلار در هر بشکه کاهش یابد.)
اما آنطور که بیل فارن پرایس، محقق ارشد موسسه مطالعات انرژی آکسفورد، به نیویورک‌تایمز گفته این بار -با توجه به دخالت عمیق ایران در درگیری- می‌تواند وضع متفاوت باشد. او سه سناریو را برای تماشا تعریف کرد.
سناریوی اول این است که اسرائیل زیرساخت‌های نفتی ایران را بزند. این حمله می‌تواند به اقتصاد ایران آسیب برساند و میزان صادرات نفت این کشور را محدود کند. (ایران روزانه حدود دو میلیون بشکه نفت خام تولید می کند، یعنی حدود 2 درصد از عرضه جهانی).
سناریوی دوم این است که غرب اجرای تحریم‌های نفتی ایران را تشدید کند. حمایت قوی ایالات متحده از اسرائیل می‌تواند منجر به تشدید محدودیت‌هایی شود که ایران توانسته است آنها را برطرف کند.
سناریوی سوم این است که ایران به منافع همسو با اسرائیل در خلیج فارس حمله کند. تهران می‌تواند تلاش کند تنگه هرمز را مسدود کند یا به کشتی‌هایی که از منطقه عبور می‌کنند حمله کند و محموله‌های نفت را به هم بزند و به طور گسترده‌تر زنجیره‌های تامین را بر هم بزند.
آنطور که نیویورک‌تایمز نقل کرده است شرکت تحقیقاتی «ClearView Energy Partners» تخمین می‌زند که حمله به زیرساخت‌های ایران می‌تواند قیمت نفت را تا ۱۳ دلار در هر بشکه افزایش دهد، در حالی که سناریوی بسته‌شدن تنگه هرمز می‌تواند قیمت نفت را تا 28 دلار در هر بشکه افزایش دهد.
مجید رئوفی، پژوهشگر حوزه انرژی اما در گفتگو با رویداد۲۴ معتقد است در تحلیل تهدید اسرائیل نباید فقط پارامترهای قیمتی را در نظر داشت.
این کارشناس تذکر می‌دهد: در کل میزان صادرات ۱.۵ میلیون بشکه‌ای ایران اگر کلا هم متوقف شود نه در عرضه تاثیری چشمگیر دارد -چون بازار اشباع است- و در نهایت ممکن است اثر روانی گذرایی بر بازار بگذارد.
فراتر از قیمت؛ تاثیر جهانی
اما رئوفی نه تنها اثرات این حمله را دست کم نمی‌گیرد بلکه آن را بسیار عمیق‌تر از تغییر قیمت ارزیابی میکند و می‌گوید: حمله به تاسیسات نفتی ایران به شکل جدی احتمال حمله به تاسیسات نفتی دیگر کشورهای منطقه را افزایش خواهد داد.
او در پاسخ به این سوال که آیا پاسخ ایران چنین اقدامی خواهد بود توضیح می‌دهد: «بعید به نظر می‌رسد که ایران مستقیما دست به چنین اقدامی بزند، اما آن چه مشخص است کشورهایی در منطقه هستند که روابط مناسبی با کشورهای نفت‌خیز این حوالی ندارند.»
رئوفی اضافه میکند: «این کشورها توان حمله به کشتی‌ها و تاسیسات نفتی را دارند. حتی این بحث مطرح شده است و برخی معتقدند اگر قرار است تاسیسات نفتی ایران هدف حمله قرار بگیرد و دیگران ساکت بنشینند دلیلی وجود ندارد که در امان باشند.»
او تاکید میکند: «حمله به تاسیسات نفتی ایران در برابر چشمان نظاره‌گر دیگران وضعیتی نیست که دوام داشته باشد و عواقب آن کم‌کم دامن‌گیر کشورهای دیگر نیز خواهد شد. از این جا دیگر جهان اثر جدی این اقدام بر قیمت نفت را خواهد دید.»
این کارشناس نفتی این اتفاق را در آستانه انتخابات آمریکا بسیار نامناسب می‌داند که هم این کشور و هم متحدان آن را درگیر خواهد کرد.
او در پاسخ به این پرسش که آیا در میان کشورهای اثرگذار مصرف‌کننده مانند هند و چین و نیز تولیدکننده مانند خود ایالات متحده موافقی برای این اقدام وجود دارد یا نه با تاکید اظهار میکند: «بدون شک هیچ کشور دیگری در جهان با عواقب دامنه‌دار این اقدام موافق نیست و از همین رو بعید است اسراییل دست به چنین حماقتی بزند، به ویژه که تنگه هرمز که معبر بخش عمده نفت جهان است در تیررس ایران قرار دارد.»
رئوفی نتیجه می‌گیرد: «از همین رو انتظار ما این است که کشورهای منطقه که در معرض خطر مشابه هستند سکوت نکنند و در برابر این اقدام بی‌ثبات‌کننده و تابو‌شکن در بازار نفت دست به اعتراض بزنند. این اقدام شاید از تاسیسات نفتی ایران آغاز شود اما پایان آن نه فقط دیگران را درگیر میکند و نه تنها بر بازار نفت اثر جدی دارد، بلکه کل شبکه انرژی جهان را متاثر خواهد کرد.»
صحبت درباره برهم زدن نظم بازار انرژی کاری‌ست که جز از دزدان دریایی سومالی -که از این راه نان می‌خورند- از کس دیگری برنمی‌آید. حداقل تا قبل از ظهور پدیده‌ای مانند نتانیاهو، تهدید به زدن تاسیسات نفتی یک کشور و در نتیجه اختلال در جریان صدور نفت از زبان کسی در میان سیاستمداران شنیده نشده بود. شوخی با انرژی جهان از آن جا که به زندگی بشر روی زمین گره خورده است ممکن است پیامد و تاثیری سخت و جدی داشته باشد؛ آن هم از جایی که شاید تصور آن سخت باشد.
