بازتاب بینالمللی جنگ ایران و اسرائیل در رسانههای فارسی

درگیری نظامی میان ایران و اسرائیل، با وجود ابعاد نظامی و امنیتیاش، بازتابی فراتر از میدان نبرد پیدا کرده است؛ بازتابی که در رسانهها، شبکههای اجتماعی و مواضع رسمی دولتها بهوضوح قابل مشاهده است.
به گزارش اینتیتر به نقل از نواندیش، درگیری نظامی میان ایران و اسرائیل، با وجود ابعاد نظامی و امنیتیاش، بازتابی فراتر از میدان نبرد پیدا کرده است؛ بازتابی که در رسانهها، شبکههای اجتماعی و مواضع رسمی دولتها بهوضوح قابل مشاهده است. در چنین شرایطی، تحلیل دادهمحور از محتوای منتشرشده میتواند نشان دهد افکار عمومی و تولیدکنندگان محتوا در فضای رسانهای فارسی تا چه اندازه و چگونه به بازیگران بینالمللی این بحران توجه کردهاند.
گزارش پیشرو لایفوب، با تکیه بر دادهکاوی محتوای منتشرشده در بازه زمانی ۲۳ خرداد تا ۴ تیر ۱۴۰۴، تلاش کرده است تصویری کمّی و کیفی از حضور کشورها در روایتهای رسانهای این جنگ ارائه دهد. همچنین، مروری بر مواضع رسمی برخی دولتها، ابعاد دیپلماتیک و راهبردی این تقابل را روشنتر میسازد.
کدام کشورها در محتوای رسانهای برجستهتر بودند؟
با شدتگرفتن درگیری نظامی میان ایران و اسرائیل، حجم قابل توجهی از محتوا در فضای رسانهای فارسی منتشر شد که بخش مهمی از آن به نقش و واکنش کشورهای دیگر در قبال این بحران اختصاص داشت. تحلیل محتوای منتشرشده در بازه زمانی ۲۳ خرداد تا ۴ تیر ۱۴۰۴ نشان میدهد که برخی کشورها بهدلایل جغرافیایی، سیاسی یا دیپلماتیک، بیش از دیگران در مرکز توجه کاربران و رسانهها قرار گرفتهاند.
در این دادهکاوی، کشورهایی که مستقیماً در جنگ دخیل هستند (مانند اسرائیل و آمریکا) کنار گذاشته شدهاند تا تمرکز بر بازیگرانی باشد که بهواسطه موقعیت ژئوپلیتیک، مواضع رسمی یا حضور نیروهای نیابتی در منطقه، در روایتهای رسانهای برجسته شدهاند. حضور پررنگ برخی کشورها در این فضا، میتواند شاخصی از نقش بالقوه یا بالفعل آنان در تحولات منطقهای تلقی شود.
نمودار ارائهشده، تعداد محتوای منتشر شده درباره کشورهای مختلفی که در جنگ ایران و اسرائیل کاربران و رسانهها به آنها اشاره کردهاند را نشان میدهد. همانطور که مشاهده میشود، کشورهایی با موقعیت ژئوپلیتیکی حساس یا روابط نزدیک با یکی از طرفین درگیری، حضور پررنگتری در این فضا داشتهاند. در صدر این فهرست، کشورهای هممرز با ایران یا درگیر در محورهای منطقهای دیده میشوند که احتمالاً بهدلیل نقش عملیاتی یا رسانهایشان، بیشتر در روایتها تکرار شدهاند. در مقابل، برخی کشورهای غربی که در بیانیههای سیاسی مواضع مشخصی اتخاذ کردهاند، نیز با وجود فاصله جغرافیایی، سهم قابل توجهی در تولید محتوا داشتهاند. رنگ قرمز در نمودار کشورهایی را نشان میدهد که از ایران حمایت رسمی نکردهاند و بیشتر در موضع هشدار یا انتقاد ظاهر شدهاند.
نگاه دولتهای مختلف به جنگ ایران و اسرائیل
واکنش دولتها به درگیری ایران و اسرائیل، طیفی گسترده از موضعگیریها را شامل میشود؛ از حمایت آشکار و بیانیههای رسمی، تا ابراز نگرانی، دعوت به خویشتنداری یا حتی سکوت دیپلماتیک. در این اسلاید، مجموعهای از این مواضع بر اساس منابع رسمی و رسانهای گردآوری شده است. تفاوت لحن، زمانبندی واکنشها و نوع موضعگیری، بازتابی از ملاحظات ژئوپلیتیکی، ائتلافهای منطقهای و منافع راهبردی هر کشور در مواجهه با این بحران است. این واکنشها میتوانند درک دقیقتری از توازن نیروها و حساسیتهای بینالمللی نسبت به درگیری فراهم کنند.
مواضع رسمی و نیمه رسمی برخی از مهمترین این کشورها:
عراق:
- حمایت آشکار دولت عراق از ایران در برابر حملات اسرائیل
- تاکید شورای امنیت ملی عراق بر آمادگی برای کمک به جمهوری اسلامی ایران
- هشدار وزارت خارجه عراق نسبت به گسترش جنگ و بحران اقتصادی جهانی
- مخالفت با استفاده از خاک عراق برای حمله به ایران
روسیه:
- محکومیت حملات اسرائیل به تأسیسات هستهای ایران
- تأکید بر غیرقانونی بودن اقدامات اسرائیل از دید مسکو
- تأکید روسیه بر لزوم آتشبس فوری
- هشدار نسبت به خطر فاجعه هستهای ناشی از حملات
- حمایت از دستیابی به توافق دوجانبه درخصوص برنامه هستهای ایران
فلسطین:
- حمایت نمادین و معنوی از حملات موشکی ایران به اسرائیل
- ابراز همبستگی رسانهای و مردمی فلسطینیها با ایران
- عدم اعلام موضع رسمی صریح از سوی تشکیلات خودگردان فلسطین
لبنان:
- محکومیت ادامه حملات اسرائیل به خاک لبنان علیرغم توافق آتشبس
- ابراز نگرانی وزارت خارجه لبنان نسبت به گسترش درگیری در منطقه
- دور هشدارهای امنیتی در مرزهای شمالی به دلیل درگیری حزبالله و اسرائیل
- سکوت نسبی دولت رسمی لبنان در قبال درگیری مستقیم ایران و اسرائیل
یمن:
- اعلام حمایت کامل انصارالله از ایران در برابر حملات اسرائیل
- مشارکت عملیاتی یمن در حملات موشکی و پهپادی به اسرائیل
- اعلام آمادگی برای بستن تنگه بابالمندب در هماهنگی با ایران
- محکومیت تجاوز اسرائیل به محور مقاومت از جمله یمن
فرانسه:
- تأکید مکرون بر لزوم آتشبس فوری میان ایران و اسرائیل
- آمادگی فرانسه برای مذاکرات فوری با ایران درباره برنامه هستهای
- همراهی با بریتانیا و آلمان در قالب تروییکای اروپایی
- مخالفت با تشدید درگیری نظامی در خاورمیانه
- عدم تأیید رسمی مشارکت نظامی مستقیم فرانسه در جنگ
بریتانیا:
- تأکید بر بازگشت ایران به میز مذاکرات هستهای
- هشدار نسبت به خطر گسترش جنگ در منطقه
- حمایت مشروط از اسرائیل در برابر تهدیدات موشکی ایران
- اعلام آمادگی برای گفتوگوی فوری با ایران در قالب E3
- ابراز نگرانی نسبت به وضعیت امنیت دریایی در خلیج فارس و تنگه هرمز
پاکستان:
- محکومیت رسمی تجاوز اسرائیل به ایران
- حمایت نظامی و سیاسی از ایران در برابر حملات اسرائیل
- هشدار هند به پاکستان در صورت مداخله به نفع ایران
- دیدار فرمانده ارتش پاکستان با مقامات آمریکایی درباره بحران