متن استعفای رضاشاه در ۲۵ شهریور ۱۳۲۰
از امروز که روز بیست‌وپنج شهریورماه ۱۳۲۰ است عموم ملت از کشوری و لشکری ولیعهد و جانشین قانونی مرا باید به سلطنت بشناسند و آن‌چه از پیروی مصالح کشور نسبت به من می‌کردند نسبت به ایشان منظور دارند.
به گزارش اینتیتر به نقل از خبرآنلاین، پیش از ظهر سه‌شنبه ۲۵ شهریور ۱۳۲۰، بیست‌ودو روز پس از حمله متفقین از شمال و جنوب به ایران، محمدعلی فروغی نخست‌وزیر وقت با نفس‌های به شماره افتاده و سراسیمه در مجلس شورای ملی حاضر و طی نطقی خبر مهمی را به اطلاعت مجلس و ملت ایران رساند. خبر کناره‌گیری رضاشاه پهلوی از سلطنت بود. فروغی طی این نطق متن کامل استعفانامه شاه را برای نمایندگان خواند. این استعفا که در کاخ مرمر تنظیم شده بود، انتقال زمام سلطنت به ولیعهد و آغاز سلطنت محمدرضا پهلوی را اعلام می‌کرد. نخست‌وزیر در ادامه، توضیحاتی کوتاه درباره شرایط پیش‌آمده، جایگاه جانشین جوان و تعهد به رعایت قانون اساسی و جبران برخی تعدیات گذشته بیان کرد. در ادامه متن این نطق را به نقل از روزنامه اطلاعت، سه‌شنبه ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ می‌خوانید:
متن استعفای رضاشاه در ۲۵ شهریور ۱۳۲۰/ ناتوان شده‌ام!
یکی از مهم‌ترین قضایا و امور را که واقع شده است باید به عرض مجلس شورای ملی و به اطلاع عموم ملت برسانم و متاسفم که با این کسالت مزاج و این‌که نفس ندارم و قضیه هم طوری به‌سرعت انجام گرفته است، هیچ مجالی نداشته‌ام که فکری بکنم تا بیاناتی که در این‌جا می‌کنم مرتب باشد. از این جهت معذرت می‌خواهم و اگر ملاحظه فرمودند که قدری بیاناتم نامرتب است معذورم دارید و آن قضیه این است که اعلیحضرت رضاشاه پهلوی به موجباتی که حالا خواهم خواند اراده کردند که از سلطنت کناره کنند و امر سلطنت را به جانشین قانونی خودشان تفویض فرمایند.
ایشان استعفانامه‌ای نوشتند و والاحضرت همایون ولایتعهد زمام امور را به دست گرفتند.
استعفانامه ایشان این است:
متن استعفانامه
«نظر به این‌که من همه قوای خود را در این چند ساله مصروف امور کشور کرده و ناتوان شده‌ام حس می‌کنم که اینک وقت آن رسیده است که یک قوه و بنیه جوان‌تری به کارهای کشور که مراقبت دائم لازم دارد بپردازد و اسباب سعادت و رفاه ملت را فراهم آورد. بنابراین امور سلطنت را به ولیعهد و جانشین خود تفویض کردم و از کار کناره نمودم. از امروز که روز بیست‌وپنج شهریورماه ۱۳۲۰ است عموم ملت از کشوری و لشکری ولیعهد و جانشین قانونی مرا باید به سلطنت بشناسند و آن‌چه از پیروی مصالح کشور نسبت به من می‌کردند نسبت به ایشان منظور دارند.
کاخ مرمر – تهران – به تاریخ ۲۵ شهریور ۱۳۲۰
امضا...»
به طوری که عرض کردم بحمدالله اعلیحضرت سابق جانشین جوان لایق و محبوبی دارند که بر طبق قانون اساسی می‌توانند فورا زمام امور سلطنت ایران را به دست بگیرند و به دست گرفتند.
و بنده را مامور و مفتخر فرمودند که با همکارانی که سابقا معین شده بودند به اتفاق آن‌ها در جریان امور کشور به وظایف خودمان بپردازیم ولی در این موقع که ایشان زمام امور را به دست گرفتند و بنا شد که ما کناره‌گیری اعلیحضرت سابق و زمامداری اعلیحضرت ... را به ملت اعلام کنیم امر فرمودند که به اطلاع عامه و مجلس شورای ملی برسانیم که ایشان در امر مملکت و مملکت‌داری نظریات خاصی دارند که چون مجال نداشتیم تهیه کنیم و به روی کاغذ بیاوریم نمی‌توانم به تفصیل عرض کنم لذا به اجمال عرض می‌کنم و آن این است که «ملت ایران بدانند که من کاملا یک پادشاه قانونی هستم و تصمیم قطعی من بر این است که قانون اساسی دولت و مملکت و ملت ایران را کاملا رعایت کنم و محفوظ بدارم و جریان عادی قوانینی را هم که مجلس شورای ملی وضع کرده است یا وضع خواهد کرد تامین کنم و اگر در گذشته نسبت به مردم جمعا یا فردا تعدیاتی شده باشد از هر ناحیه‌ای که آن تعدیات واقع شده باشد از صدر تا ذیل مطمئن باشند که اقدام خواهیم کرد از برای این‌که آن تعدیات مرتفع و حتی‌الامکان جبران بشود.» امیدوارم این سلطنت نو بر ملت ایران مبارک باشد و آرزوهایی که ملت ایران نسبت به خودش دارد و آرزوهایی که ملت و میهن‌پرستان ایران نسبت به این دولت و ملت و مملکت دارند در سایه توجهات شاهنشاه جوان جدید صورت وقوع پیدا کند.
عجالتا عرض کردم چون امکان نداشت که به تفصیل بیان کنم و توضیح مفصل بدهم به این مختصر اکتفا می‌کنم برای این‌که هرچه زودتر مجلس شورای ملی و ملت ایران از وقع این واقعه مهم خبردار شوند تقاضا می‌کنم که موافقت فرمایند فردا مجلس شورای ملی را باز تشکیل بدهند که اعلیحضرت همایونی تشریف بیاورند و به وظایف قانونی خودشان در این باب عمل کنند (صحیح است).
