بیوگرافی و علت فوت ناصر تقوایی، پیشگام موج نوی سینمای ایران

به گزارش اینتیتر، ناصر تقوایی، کارگردان برجسته و یکی از چهره‌های کلیدی موج نوی سینمای ایران، صبح روز ۲۲ مهر ۱۴۰۴ در سن ۸۴ سالگی در بیمارستان نیکان تهران درگذشت. همسر او، مرضیه وفامهر، این خبر تلخ را در صفحه اینستاگرام خود اعلام کرد و تقوایی را "هنرمندی آزاده" توصیف کرد که "دشواری زیستن در آزادی را برگزید". علت فوت او بیماری‌های مرتبط با کهولت سن اعلام شده است.

زندگی و آغاز فعالیت

تقوایی در ۲۲ تیر ۱۳۲۰ در آبادان زاده شد و تحصیلات ابتدایی خود را در دبیرستان رازی آبادان گذراند. او فعالیت هنری را از تلویزیون ملی ایران و مستندسازی آغاز کرد. مستندهای اولیه‌اش مانند «تاکسی‌متر»، «باد جن»، «مشهد قالی» و «اربعین» با تمرکز بر جزئیات فرهنگی و اجتماعی، زندگی روزمره مردم جنوب ایران را با ظرافت به تصویر کشیدند و او را به عنوان فیلم‌سازی مؤلف معرفی کردند.

آثار شاخص و سبک منحصربه‌فرد

تقوایی در طول carrière خود ۶ فیلم بلند و یک اپیزود ساخت که سه اثر پیش از انقلاب و سه اثر پس از آن بودند. او علاقه‌مند به اقتباس از ادبیات بود و شخصیت‌ها را با عمق روان‌شناختی و محیط‌های واقعی خلق می‌کرد. مهم‌ترین فیلم‌هایش عبارتند از:

• دایی جان ناپلئون: سریال محبوب اقتباسی از رمان ایرج پزشکزاد با شخصیت‌های ماندگار.
• ناخدا خورشید: اقتباس آزاد از «داشتن و نداشتن» همینگوی، برنده پلنگ برنزی جشنواره لوکارنو.
• ای ایران: روایتی از هویت ملی با موسیقی ناصر چشم‌آذر.
• کاغذ بی‌خط: آخرین فیلم بلند او با کارگردانی استادانه.
• رهایی: فیلم کوتاه برنده جوایز شیر طلایی و نقره ونیز، سانفرانسیسکو و جیفونی.
• نامزد نخل طلایی کن برای «قصه‌های کیش».

او با فیلم‌های داستانی و مستندهایش، فرهنگ و زندگی اجتماعی ایران را با دقت و حساسیت ثبت کرد و به نمادی از سینمای هنری ایران تبدیل شد.

چالش‌ها و آثار ناتمام

تقوایی با پروژه‌های نیمه‌کاره‌ای مانند مجموعه تلویزیونی «کوچک جنگلی» (نوشته‌شده بیش از چهار دهه پیش)، و فیلم‌های «رومی و زنگی» (۱۳۸۱) و «چای تلخ» (۱۳۸۳) روبرو بود که به دلیل سانسور، مشکلات مالی و عدم حمایت دولتی متوقف شدند.

جوایز و میراث

از افتخارات او می‌توان به پلنگ برنزی لوکارنو برای «ناخدا خورشید»، نشان فیروزه جشنواره سینما حقیقت برای یک عمر فعالیت، و جوایز متعدد بین‌المللی اشاره کرد. تقوایی سه بار ازدواج کرد (با مرضیه وفامهر، شهین‌دخت بهزادی و شهرنوش پارسی‌پور) و یک فرزند دارد.

درگذشت او ضایعه‌ای بزرگ برای سینمای ایران است؛ کارگردانی که با تعهد به آزادی بیان و تصویرگری اصیل جامعه، نسل‌ها را تحت تأثیر قرار داد.