سرطان ارمغان کودهای شیمیایی برای مردم شمال کشور

به گزارش اینتیتر به نقل از ایسکانیوز، اشتباهات کشاورزی و کشت غیراصولی باعث شده تا در سال‌های اخیر هم محیط زیست آسیب ببیند و هم سلامت مردم به خطر بیفتد. کود اوره که به شکل یارانه و با قیمت پایین تحویل کشاورزان می‌شود منجربه مصرف بی‌رویه شده و بعداز آبیاری زمین، آب کود را شسته و آب‌های زیرزمینی را نیتراته می‌کند.

فارغ از آسیب به محیط زیست مصرف بالای کودهای شیمیایی باعث شده تا سرطان در کشور به ویژه در شمال ایران افزایش پیدا کند. مهدی بلالی مود پدرعلم سم‌شناسی ایران در این باره گفته که یکی از عوامل موثر در افزایش سرطان به ویژه استان‌های شمالی استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی و سموم است. بنا به گفته این دانشمند یکی از نگرانی‌های جدید باقیمانده سموم در میوه‌ها و سبزیجات است.

این درحالی است که برخی محققان تلاش کرده‌اند تا با کمک دانش سنتی و تلفیق آن با کشاورزی مدرن، به روشی برسند که بتوان مصرف این کودها را کاهش داد و در عین حال رشد گیاه را هم بیشتر کرد اما نیازمند حمایت مسئولان هستند.

عماد مطالبی دکتری برنامه‌ریزی شهری و عضو باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان یکی از این محققان است. طرح وی در اولین رویداد ملی که به صورت همایش و با مشارکت بیاد ملی نخبگان و سازمان حفاظت محیط زیست در دانشگاه شهرکرد برگزار شد، در بخش توسعه پایدار و استفاده از دانش سنتی توانست مقام برتر را کسب کند.

وی درخصوص جزئیات این طرح  گفت: کشاورزی و محیط زیست ۲ شاخصه نزدیک به هم هستند که روی هم اثر می‌گذارند. در کشاورزی به ویژه شمال ایران مصرف کودهای سفید زیاد است. منظور از کود سفید، کودهای ازته یا شیمیایی هستند. دلیل استفاده هم این است که اثر بالایی در قدرت خاک دارد و به رشد گیاه کمک می‌کند.

مطالبی عنوان کرد: این مسئله را از ۲ بعد اقتصادی و محیط زیستی می‌توان بررسی کرد. بخش زیادی از این کودها وارداتی هستند و مصرف بالا منجر به خروج ارز می‌شود. از این باب بار اقتصادی بر دوش دولت و کشاورز دارد.

وی با اشاره به اثر این کودها برخاک، محیط زیست و سلامت مردم، توضیح داد: در شمال ایران مقدار بارش زیاد و منابع آب زیرزمینی به سطح زمین نزدیکتر هستند، مثلا در گیلان اگر یک متر زمین را بکنید به آب می‌رسید. از جهتی آبیاری مزارع به شیوه غرقابی است یعنی در آب غرق می‌شوند؛ به همین جهت مقدار کود مورد استفاده شسته شده و وارد آب‌های زیرزمینی می‌شود و تمام منابع آب را آلوده می‌کند. این موضوع تهدید علیه بهداشت عمومی است.

پژوهشگر برتر بیان کرد: ورود حجم بالایی از کودهای شیمیایی به سفره‌های زیرزمینی باعث شده تا سلامت مردم به خطر بیفتد. یکی از عوامل افزایش سرطان در شمال ایران هم استفاده از کودهای شیمایی است. حتی گاهی محصولات کشاورزی ما در زمان صادرات توسط کشور مقصد مرجوع می‌شود چراکه درصد استفاده از کود بیش از حد استاندارد است.

وی ادامه داد: در این طرح ما بر روی ۲ اثر اقتصادی و محیط زیستی کودهای شیمیایی تحقیق کردیم تا براساس دانش سنتی در گذشته و الگوهای کشاورزی نوین راهی را برای حل مشکل پیدا کنیم. در این طرح خاک آنالیز دقیق شده و میزان مواد مغذی مورد نیاز خاک را مشخص می‌کند. با این راه کشاورز متوجه می‌شود که خاک به چه موادی با چه اندازه‌ای نیاز دارد.

مطالبی بیان کرد: در تکنیک کشاورزی دقیق، خاک آنالیز شده و در این طرح مقدار کود ازت را که یکی از کودهای شیمیایی پرمصرف است، کاهش می‌دهد. ما پلیت‌هایی را طراحی کردیم که با استفاده از بقایای گیاهی به رشد خاک کمک می‌کند. کشاورزان بقایای گیاهان را بعد از برداشت آتش می‌زنند چراکه نمی‌توانند آن‌ها را جمع‌آوری کنند یا جایی برای تحویل یا ذخیره ندارند. این کار باعث آلودگی هوا و ایجاد مشکلاتی در سلامتی مردم می‌شود.

وی افزود: ما در این طرح به کشاورز می‌گوییم که بقایای گیاه ارزشمند هستند و می‌توان از آن برای تقویت خاک استفاده کرد. در واقع در این طرح با فرمول خاصی، از بقایای گیاهی و کود حیوانی کمک گرفته و مواد مغذی مورد نیاز خاک را در قالب پلیت یا صفحه‌هایی تولید می‌کنیم که ساختار خاک را تقویت می‌کنند. قسمت عظمی از باقایای گیاهی حاوی ازت و ریزمغزی هستند و می‌توان به جای اینکه از کود شیمیایی استفاده کرد، مانند نیاکانمان از این مواد برای تقویت خاک استفاده کرد.

دکتری برنامه‌ریزی شهری توضیح داد: اضافه شدن مواد مغزی به خاک توسط این طرح چون به مرور رخ می‌دهد در کوتاه مدت و بلندمدت ساختار خاک را تقویت می‌کند. بنابراین هم از واردات کود شیمیایی بی‌نیاز می‌شویم و کمک اقتصادی بزرگی است و هم به حفظ محیط زیست کمک می‌کند. از جهتی سلامت مردم هم به خطر نمی‌افتد. ما تصمیم داریم که این طرح را در پارک علم و فناوری ثبت کنیم.