جهت دادن بخشی از ظرفیت پژوهشی کشور به سمت نیازها از اهداف سامانه نان است

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در آیین رونمایی از سامانه نان گفت: جهت دادن بخشی از پتانسیل پژوهشی کشور به سمت نیازها و ایجاد عدالت در دسترسی به اولویت‌های پژوهشی کشور از اهداف راه‌اندازی سامانه نیازها و ایده‌ها «نان» است.

به گزارش اینتیتر، آئین رونمایی از سامانه نان ( نظام ایده‌ ها و نیازها) صبح امروز با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، معاونان پژوهشی و فناوری و نوآوری این وزارت و تعدادی از رؤسای دانشگاه‌های کشور با هدف کاربردی کردن تحقیقات علمی و ارتباط منسجم میان صنایع و پژوهشگران، برگزار شد.

دکتر محمدعلی زلفی‌گل در این مراسم تأکید کرد: یکی از ویژگی های این سامانه فراگیری نیازها و ایده‌ها در سطح ملی و فراملی است. به نوعی که حتی واردات کشور از طریق گمرک نیز از طریق این سامانه قابل دسترسی محققان و پژوهشگران خواهد بود تا از نیازهای کشور اطلاع یافته و برای رفع وابستگی از خارج، طرح‌های پژوهشی خود را ارائه دهند.

وی افزود: تاکنون پژوهش‌های کشور بیشتر بنیادی بوده است که برون‌داد آنها مقاله و کتاب هستند و این نوع پژوهش‌ها همواره مورد تشویق و حمایت قرار می‌گرفت اما با راه‌اندازی سامانه نان، تحقیقات کاربردی در راستای رفع نیازهای کشور نیز مورد توجه و حمایت قرار خواهد گرفت.

دکتر زلفی‌گل در توضیح ویژگی‌های سامانه نان گفت: این سامانه بر اساس الگوی وبسایت سایماگو که تحقیقات را بر اساس رشته و گرایش‌های تخصصی دسته‌بندی می‌کند، طراحی شده است و محققان و اعضای هیئت علمی می‌توانند بر اساس رشته‌ها و گرایش‌های تخصصی، نیازهای سراسر کشور را مشاهده و برای رفع آنها پروپوزال ارائه کنند.

ثبت ایده‌های مرتبط با نیازها

وزیر علوم گفت: در مرحله نخست راه‌اندازی سامانه نان، اعضای هیئت علمی و محققان می توانند صرفاً بر اساس نیاز های ثبت شده در این سامانه، پروپوزال های خود را ارائه کنند و در این مرحله ایده به معنای عمومی و از طرف عموم شهروندان ثبت نخواهد شد بلکه فقط آن دسته از ایده ها ثبت خواهند شد که در راستای پاسخگویی به نیازهای اعلام شده در سامانه باشند.

وی تاکید کرد وزارت علوم کمترین نقش تصدی‌گری را سامانه دارد و نیازها و ایده های ثبت شده توسط کارگزاران سامانه که دانشگاه ها و پارک های علمی و فناوری هستند مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

ثبت نیاز به آموزش

دکتر زلفی‌گل تأکید کرد: سامانه نان بخشی از نظام ملی نوآوری و فناوری است که تدوین آن از طرف شورای عالی انقلاب فرهنگی به وزارت علوم محول شده است. در این سامانه پیش‌بینی شده است که صنایع خصوصی و دولتی، نیازهای آموزشی خود را ثبت نمایند و دانشگاه ها از جمله دانشگاهایی مانند فنی حرفه ای و علمی کاربردی بتوانند برای پاسخگویی به آن دسته از نیازها دوره آموزشی مهارت محور طراحی نمایند.

دکتر زلفی‌گل گفت: بر اساس مصوبات قانونی مانند مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، دستگاه‌های اجرایی دولتی ملزم به ثبت نیازهای خود در سامانه نان هستند و هزینه کرد ۴۰ درصد از اعتبارات پژوهشی دستگاه‌های اجرایی که باید به صندوق علوم و تحقیقات و فناوری واریز شود، از طریق سامانه نان خواهد بود و سامانه‌های پژوهشی دستگاه‌های اجرایی و وزارتخانه‌ها باید با سامانه نان پیوند، لینک، داشته باشند.

خصوصیات سامانه نان

وی در توضیح خصوصیات سامانه نان گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان خواهند توانست در این سامانه محصولات دانش‌بنیان خود را معرفی کنند و زمینه نمایش مشخصات محصولات دانش بنیان در یک سامانه ملی و سراسری فراهم باشد.

وزیر علوم تاکید کرد: از سال‌های آتی اختصاص یک درصد از بودجه پژوهشی دستگاه‌های اجرایی که مبلغ کلانی است از طریق صندوق علوم، تحقیقات و فناوری و سامانه نان انجام خواهد شد اما در سال جاری این اتفاق فقط برای ۴۰ درصد بودجه پژوهشی دستگاه‌های اجرایی عملیاتی شد.

سند پشتیبان قانونی سامانه نان

وزیر علوم تأکید کرد: ایده راه اندازی سامانه نان برای اینکه مسیر خود را با موفقیت طی کند باید دارای ساختار اجرایی و حمایت های قانونی پشتیبانی باشد و این سامانه بر اساس مصوبه شورای انقلاب فرهنگی در زمینه سکوهای علمی آموزشی ، ایجاد شد و همچنین اساسنامه موسسه استنادی علوم (ISC) و پایش علم و فناوری در راستای انجام ماموریت سامانه نان به زودی بازنگری می‌شود.

وزیر علوم تأکید کرد: برای تشویق اعضای هیئت علمی و محققان جهت انجام فعالیت‌های پژوهشی نیازمحور و ثبت تحقیقات در سامانه نان، آیین‌نامه ارتقای اعضای هیئت علمی بازنگری خواهد شد و به دانشگاه‌ها نیز توصیه می‌شود آیین‌نامه‌های اعطای گرنت و رتبه خود را متناسب با فعالیت‌های این سامانه بازنگری کنند.

خیرالدین: همه موارد موجود در شعار سال می‌تواند به این سامانه مرتبط باشد

دکتر علی خیرالدین در این مراسم اظهار داشت: مقام معظم رهبری در چند نوبت تأکید بسیار زیادی بر روی پایان‌نامه‌ها و رساله‌های نیاز محور داشته‌اند و در دیدار مقام محترم وزارت با ایشان نیز فرمودند سامانه «نان» بسیار مهم است و باید پیگیری شود.

وی با اشاره به شعار سال مبنی بر «تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» تصریح کرد: همه موارد موجود در شعار سال می‌تواند به این سامانه مرتبط باشد؛ لذا تولید باید مبتنی بر نیاز کشور و دانش باشد.

معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم با اشاره به حلقه مفقوده بین ارتباط صنعت، دانشگاه و جامعه خاطرنشان کرد: نهادهای واسط نتوانستند به خوبی در این راستا نقش ایفا کنند؛ بنابراین سامانه «نان» طراحی شد تا بتواند ارتباط خوبی بین دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و نهادهای علمی و بخش دولت، اقتصاد و جامعه ایجاد کند.

وی افزود: طی مطالعات تطبیقی تعداد بسیار زیادی سامانه در سطح کشور از جمله ساتع، ساجد، سمات، کارآموزی، توانیران و…وجود دارد که عملکرد آنها منفرد و جزیره‌ای است و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که نیاز به یکپارچه سازی است تا بتوانیم از ظرفیت همه سامانه ها در یک نظام بهره مند شویم.

دکتر خیرالدین در ادامه سخنان خود افزود: سامانه «نان» دارای ۲ پیوست قانونی در شورای عالی انقلاب فرهنگی است و خوشبختانه با پیگیری های انجام شده در قانون بودجه ۱۴۰۱ به صراحت ذکر شده که شرط استفاده از یک درصد اعتبارات دستگاه‌های اجرایی برای پژوهش و فناوری ثبت در سامانه «نان» است.

وی بیان کرد: نظام ایده ها و نیازها به نوعی همان نظام ملی نوآوری است؛ بخشی از آن را در بر می‌گیرد که بتوانیم ایده را به محصول تبدیل کنیم. لذا در سامانه نان قصد داریم ماتریس نیاز ایده را شکل دهیم و تمام ایده ها را در یک سامانه جمع‌آوری و این ایده ها بر اساس نیازهای ثبت و پایش شده مدنظر قرار گیرند.

معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم با بیان اینکه در سامانه «نان» نیازها طبقه‌بندی می‌شوند و همچنین مخاطبان و پیشنهاد دهنده ها نیز در این سامانه پیش‌بینی شده است خاطرنشان کرد: در این سامانه سیستم‌های تشویقی و ترغیبی از جمله بحث پسادکترا، پایه تشویقی، گرنت فناوری و ارتقای مرتبه نیز درنظر گرفته شده است.

وی در خصوص اقدامات انجام شده در این سامانه به ایجاد دبیرخانه در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تشکیل ساختار در ISC و ذیل شورای عالی عتف، تدوین اساسنامه، تدوین شیوه نامه های اجرایی، تحلیل طراحی و پیاده سازی سامانه اشاره کرد.

دکتر خیرالدین در بخش دیگری از سخنان خود به ایجاد صندوق نظام ایده ها و نیازها اشاره کرد و گفت: به دنبال ایجاد صندوق نظام ایده ها و نیازها هستیم و تقاضای آن را به صندوق نوآوری و شکوفایی ارائه کرده‌ایم.

به گفته وی بیش از ۶۰ ساعت جلسه با مقام محترم وزارت، ۲ هزار نفر ساعت فعالیت کارشناسی و بیش از یکصد ساعت جلسات همفکری در سطح معاونت فناوری و نوآوری برخی از فعالیت های صورت گرفته این معاونت در راستای راه اندازی سامانه «نان» در ۵ ماه گذشته بوده است.

خیرالدین افزود: سامانه «نان» مبتنی بر هوش مصنوعی است، لذا می توانیم نیازهای آینده را نیز بر اساس آن برآورد کنیم تا تولید و بحث رشته‌ها بر اساس آن صورت گیرد.

به گفته وی، این سامانه می تواند به جریان اقتصادی نوین «جان» و همچنین جستجوی آزمایشگاههای مرجع «جام» تبدیل شود.

معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، به برنامه‌های آتی این سامانه اشاره کرد و افزود: اجرایی کردن شعار سال، معرفی محصولات و نیازمندی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان، توانمندی شرکت‌ها و واحدهای فناور، تشکیل واحدهای فناور و شرکت‌های دانش بنیان بر اساس نیازها، ایجاد زمینه های همکاری های فناورانه بین المللی، تولید مبتنی بر نیاز جامعه و صنعت و در بستر دانش‌بنیان، دوره‌های آموزشی مهارت محور و تعریف شاخص تکنومتریn-index به عنوان شاخص موثر بر رتبه بندی دانشگاه‌ها پژوهشگاه ها و ارتقاء اعضای هیئت علمی را از برنامه های آتی این سامانه برشمرد.

وی در خاتمه خاطرنشان کرد: امروز رونمایی از سامانه «نان» انجام می‌شود که در ابتدا به صورت بخشی، سپس نهادی، ملی و همچنین بین المللی خواهد بود و با کمک این سامانه می توانیم نقشه نیاز کشور را ترسیم کنیم.

دکتر پیمان صالحی معاون پژوهشی وزیر علوم در این نشست، با بیان اینکه “نان”، سامانه‌ای مخصوص وزارت علوم نیست، بلکه سامانه ملی برای ساماندهی نیازها برای کل سازمان‌ها است، افزود: این سامانه منجر می‌شود تحقیقات به سمت ماموریت گرایی سوق پیدا کند؛ این همان اقدامی است که با تولید فناوری در حال شکل‌گیری است، ولی به دلیل نبود کشش بازار موفق نبوده است.

وی خاطرنشان کرد: این سامانه موجب می‌شود که از طریق اعلام نیازها، کشش در بازار ایجاد شود.

دکتر صالحی، ماموریت دیگر شورای عالی عتف را تامین نظام مالی نوآوری و فناوری کشور دانست و گفت: در این زمینه موضوع اختصاص یک درصد اعتبارات دستگاه‌ها به امر پژوهش در قانون بودجه ۱۴۰۱ وارد نشد، ولی موضوع اختصاص ۴۰ درصد بودجه شرکت‌های دولتی در این قانون دیده شد و این اعتبارات به صندوق عالی علوم، تحقیقات و فناوری واریز خواهد شد.

دبیرکل شورای عالی عتف با اشاره به تدوین اساسنامه این صندوق، توضیح داد: بعد از مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی این اساسنامه باید به تایید وزارت علوم، وزارت بهداشت و سازمان برنامه و بودجه برسد که این فرآیند در حال طی شدن است.

دهقانی: شرط بهره‌مندی از یک‌درصد اعتبارات پژوهشی؛ درج اولویت‌های تحقیقاتی توسط دستگاه‌های اجرایی در سامانه «نان» است

دکتر محمدجواد دهقانی در آیین رونمایی از سامانه نظام ایده‌ها و نیازها گفت: قطعاً توجه به بحث سهم پژوهش در تولید ناخالص ملی بسیار دارای اهمیت است و سامانه نان می تواند بسترسازی را فراهم کند.

وی با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری در سال ۱۳۸۵ در دیدار با رؤسای دانشگاه‌ها مبنی بر اینکه «ما باید پژوهش و تحقیق را هدف دار کنیم یعنی پژوهش را در جهت نیازهای کشور قرار دهیم و این لازمه‌اش آن است که بانک اطلاعات و مرکزی داشته باشیم»، افزود: بحث اطلاعات مرکزی به نوعی همان مسئله ای است که دغدغه خاطر ایشان بوده و با نظر دکتر زلفی گل مقام عالی وزارت چهار سال پیش طی پروپزالی آن را ارائه کردند و این امر بستر مناسبی خواهد بود.

دکتر دهقانی به جایگاه نظام ایده‌ها و نیازها در قانون بودجه ۱۴۰۱ مصوبه مجلس شورای اسلامی اشاره کرد و گفت: مطابق بند (ه) تبصره (۹) قانون بودجه در راستای اجرایی بند (ب) ماده (۶۴) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر اختصاص یک درصد از اعتبارات هزینه‌ای تخصیص یافته به دستگاه‌های اجرایی به امور پژوهشی و توسعه فناوری، شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان مجاز است اعتبارات موضوع این ماده را از سر جمع اعتبارات هزینه‌ای استان این قانون کسر کند و با هماهنگی دستگاههای اجرایی استانی و بر اساس اولویت‌ها و سیاست های پژوهشی مصوب و نیازهای استان و در چهارچوب دستورالعمل ابلاغی سازمان برنامه و بودجه کشور که با هماهنگی وزارتخانه های علوم تحقیقات و فناوری و بهداشت درمان و آموزش پزشکی تدوین می‌شود، برای امور پژوهشی و توسعه فناوری به دستگاههای اجرایی استانی تعیین شده توسط آن شورا از جمله جهاد دانشگاهی اختصاص دهد.

وی تصریح کرد: شرط استفاده از اعتبارات این بند، درج اولویت‌ها، نیازها و مسائل تحقیقاتی توسط دستگاه‌های اجرایی در سامانه نظام ایده ها و نیازها «نان» در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام است.

رئیس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری با اشاره به مصوبه «سیاست‌های ایجاد و ارتقاء سکوهای ملی، تربیتی، آموزشی، پژوهشی، فناوری و نوآوری» شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: بر اساس ماده ۴ این مصوبه ایجاد ساختار نهادی برای برنامه ریزی و پیاده سازی سیاست های ابلاغی در حوزه آموزش عالی، پژوهش، فناوری و نوآوری برعهده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بوده و لذا وزارت علوم لازم است در راستای انجام تحقیقات نیاز محور نسبت به احصا و تعیین نیازها، ایده‌ها و توانمندی‌های کشور و یکپارچه سازی سامانه های موجود پژوهش، نوآوری و فناوری در حوزه مرتبط با نیازهای کشور، نظام ایده ها و نیازها را برنامه ریزی و پیاده سازی نماید.

وی در خصوص جایگاه و روند اجرایی سامانه «نان» به اصلاح اساسنامه، تشکیلات و نمودار سازمانی فعلی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، تدوین و تهیه شیوه نامه های مورد نظر از جمله شیوه نامه ارائه ایده ها و نیازها، شیوه نامه تعیین و ارزیابی کارگزاران، شیوه نامه ثبت و ارزیابی پارساهای نیازمحور، شیوه‌نامه فرآیند برآورد و رفع نیاز بخش دولتی و خصوصی، شیوه نامه طرح های جریان ساز کلان پژوهش و فناوری، شیوه نامه حمایت مالی و پژوهان و شیوه نامه نظام حمایت و تشویق در نان اشاره کرد.

دکتر دهقانی در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص معرفی سامانه «نان» اظهار داشت: به منظور عملیاتی کردن نظام ایده ها و نیازها این سامانه با آدرس https://nan .ac توسعه داده شده است است. در عملیاتی کردن این طرح تلاش شده از فناوری های بروز در حوزه مهندسی نرم افزار، هوش مصنوعی، پایگاه داده، شبکه و امنیت استفاده شود.

وی با بیان اینکه از جمله ویژگی‌های سامانه که در آغاز کار جزو اولویت گروه اجرایی «نان» بوده است می‌توان به سهولت کاربری اشاره کرد، ادامه داد: فراهم کردن امکان ثبت نام سریع کاربران و ثبت اطلاعات نیاز / ایده با چند کلیک، دسترسی آسان به فرم ها، امکان جستجو در صفحات مختلف به همراه پالایش داده ها، بهره بردن از پیشنهادات هوشمند در فرآیندهای مختلف سامانه و ارائه گزارشات، نمودار ها و داشبورد ها از دیگر ویژگی‌های این سامانه است.

رئیس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری افزود: در سامانه نان چهار نقش اصلی «ایده پرداز»، «نیازپرداز»، «سرمایه‌گذار» و «کارگزار» نیز تعریف شده است.

وی به نتایج و دستاوردهای آتی سامانه «نان» اشاره کرد و گفت: ایجاد یک پایگاه داده ارزشمند حاوی نیازها و ایده ها در کشور و نیز گزارش تحقیقات انجام شده تاکنون در حوزه های موضوعی مختلف، ایجاد بانک اطلاعاتی جامع و ارزشمند درخصوص توانمندی و تخصص پژوهشگران و داوران و فراهم آوردن ارزیابی توانایی پژوهشگران، نظارت بر کیفیت تحقیقات انجام شده توسط مجریان و جلوگیری از تضاد منافع و کمک و راهنمایی داوران درخصوص پایگاه داده به منظور قضاوت و داوری بهتر از جمله نتایج و دستاوردهای آتی این سامانه می باشد.

دکتر دهقانی، توزیع عادلانه اثر پروژه ها و شفافیت در توزیع آنها و ارتقای عملکرد محققان، جلوگیری از انجام تحقیقات تکراری و هدررفت بودجه، فراهم آوردن امکان جستجو برای محققان برای یافتن میزان حمایت های مالی و پروژه ها و ایجاد امکان دعوت از محققان مرتبط برای دریافت پیشنهاده طرح ها را از دیگر نتایج ناشی از پیاده سازی نظام ایده ها و نیازها دانست.

وی در پایان سخنان خود اظهار امیدواری کرد با راه اندازی سامانه «نان»، بتوانیم پژوهش را در جهت رفع نیازهای کشور قرار دهیم و به جایگاه توسعه واقعی دست یابیم.