واریز یارانه نقدی نان به حساب مردم قطعی شد؟ | رقم یارانه نان ماهانه هر نفر تعیین شد
اقدامی که به گفته او می‌تواند باعث افزایش شفافیت مالی و بهره‌وری در چرخه تولید تا مصرف گندم شود. او همچنین از خرید ۱۲ میلیون تن گندم از کشاورزان در سال گذشته و وضعیت پایدار ذخایر کالاهای اساسی در کشور خبر داد.
به گزارش اینتیتر، اقدامی که به گفته او می‌تواند باعث افزایش شفافیت مالی و بهره‌وری در چرخه تولید تا مصرف گندم شود. او همچنین از خرید ۱۲ میلیون تن گندم از کشاورزان در سال گذشته و وضعیت پایدار ذخایر کالاهای اساسی در کشور خبر داد.
محسن عسکری، عضو هیئت‌مدیره شرکت بازرگانی دولتی ایران، در گفت‌وگویی با مهر، بر ضرورت اصلاح ساختار یارانه‌ای در بخش گندم تأکید کرد. به گفته او، تفکیک یارانه آرد و نان، یکی از گام‌های مهم در مسیر افزایش کارایی و شفاف‌سازی گردش مالی زنجیره تأمین گندم و نان خواهد بود.
عسکری اظهار داشت که از مجموع ۱۲ میلیون هکتار زمین زراعی کشور، حدود ۶ میلیون هکتار آن به کشت گندم اختصاص دارد. او با اشاره به شرایط اقلیمی متنوع کشور گفت: «گندم در چهار اقلیم متفاوت در ایران کشت می‌شود و کیفیت تولید در برخی استان‌ها، از جمله گلستان، بسیار بالاست.»
وی یکی از چالش‌های اصلی بخش کشاورزی را مصرف بالای گندم در کشور دانست و گفت: «سرانه مصرف گندم در ایران دو تا سه برابر میانگین جهانی است». این موضوع فشار زیادی بر منابع تولید و بودجه یارانه‌ای کشور وارد می‌کند و نیازمند مدیریت دقیق‌تری است.
این مقام مسئول از اجرای گسترده طرح خرید تضمینی گندم در سال گذشته خبر داد و اعلام کرد:
۱۲ میلیون تن گندم به ارزش ۲۱۱ هزار میلیارد تومان از کشاورزان خریداری شده است.
این عملیات با مشارکت ۱۲۰۰ مرکز خرید، ۲۴۰۰ نماینده مالی و ناظر کیفی در سراسر کشور انجام شده است.
تعداد کشاورزان مشارکت‌کننده نیز ۸۱۴ هزار نفر اعلام شده است.
عسکری تأکید کرد که شرکت بازرگانی دولتی ایران با تمام توان در کنار کشاورزان ایستاده و تلاش می‌کند تا فرآیند فروش محصول برای آنها به ساده‌ترین و شفاف‌ترین شکل ممکن انجام شود.
ضرورت تفکیک یارانه‌ها برای بهبود کارایی
یکی از محورهای اصلی اظهارات عسکری، پیشنهاد تفکیک یارانه آرد و نان بود. به گفته او، در وضعیت فعلی یارانه‌ها به‌صورت تجمیعی به زنجیره آرد و نان اختصاص می‌یابد که باعث ایجاد ابهام در میزان واقعی مصرف، نشت یارانه و احتمال سوءاستفاده می‌شود.
با اجرای تفکیک، می‌توان یارانه را به‌صورت مستقیم به مصرف‌کننده نهایی یا به نانوایی‌ها و کارخانجات آرد به تفکیک اختصاص داد، که این موضوع می‌تواند نظارت، کنترل و کارآمدی در سیاست‌گذاری را به‌شکل چشمگیری افزایش دهد.
عسکری در ادامه با اشاره به امنیت غذایی کشور گفت: «ذخایر کالاهای اساسی در شرایط مطلوبی قرار دارد و تا حداقل ۵ ماه آینده، کشور در وضعیت پایدار از نظر تأمین اقلام مورد نیاز مردم خواهد بود.»
او این موضوع را عاملی مهم برای آرامش روانی جامعه و اطمینان‌بخشی به بازار دانست.
نتیجه‌گیری
طرح تفکیک یارانه آرد و نان، اگرچه از نظر اجرایی پیچیده است، اما از منظر اقتصادی و مدیریتی گامی منطقی به‌نظر می‌رسد. تجربه کشورهایی مانند ترکیه و مصر که در حوزه یارانه نان و آرد اصلاحاتی انجام داده‌اند، نشان می‌دهد شفاف‌سازی در پرداخت یارانه‌ها می‌تواند مانع از اتلاف منابع و فساد شود.
در ایران، مصرف بالای گندم و فشار بودجه‌ای بر دولت برای تأمین یارانه، اجرای چنین اصلاحاتی را ضروری کرده است. تفکیک یارانه می‌تواند با استفاده از زیرساخت‌های دیجیتال و سامانه‌های هوشمند، به شکل مؤثری پیاده‌سازی شود، به‌ویژه اگر به‌صورت مرحله‌ای و همراه با آموزش به ذی‌نفعان انجام شود.
از سوی دیگر، تداوم خرید تضمینی گندم و پشتیبانی دولت از کشاورزان، یکی از نقاط قوت سیاست‌های فعلی است که باید حفظ شود. اما این حمایت‌ها تنها زمانی اثربخش خواهد بود که با اصلاحات ساختاری همراه شوند تا بتوان در بلندمدت پایداری مالی و غذایی کشور را تضمین کرد.
محمدجواد کرمی رئیس کارگروه آرد و نان گفت: با یکسان سازی قیمت آرد و نان و پرداخت یارانه مستقیم به خانوارها، مردم دیگر نگران افزایش و تغییر قیمت نباشند. به عنوان مثال اگر قیمت هر عدد نان آزادپز سنگگ ۱۷ هزارتومان است، مابه التفاوت قیمت دولتی و واقعی تحت عنوان یارانه به مردم داده شود که براین اساس نان برای مردم گران نمی شود.
به گفته وی، درخواست ما این است که با یکسان سازی نرخ آرد و نان، مابه التفاوت قیمت نان یارانه ای با آزاد پز به حساب خانوارها واریز شود و اجازه دهند فضای رقابتی در حوزه گندم و آرد و نان رخ دهد که هم بحث کیفیت و قیمت شرایط بهتری پیدا می کند که این امر رضایت دولت، نانوا به همراه خواهد داشت.
کرمی ادامه داد: سالانه ۲۵۰ همت یارانه به حوزه آرد و نان اختصاص می یابد که پرداخت مابه التفاوت قیمت نان یارانه با آزادپز را همین رقم پوشش می دهد.
رئیس کارگروه آرد و نان گفت: اگر دولت یارانه به حساب مستقیم خانوار واریز کند، با واقعی شدن قیمت شاهد مصرف بهینه نان و کاهش مصرف گندم خواهیم بود که براین اساس با حذف واسطه ها و خرید تضمینی گندم توسط کارخانه، ۲ تا ۲.۵ میلیون تن گندم در مصرف خبازی ها صرفه جویی خواهد شد.
محمدجواد کرمی، رئیس کارگروه آرد و نان اتاق اصناف گفت:سرانه مصرف نان ۱۰ میلیون مهاجر افغانی، خیلی بیشتر از ۹۰ میلیون ایرانیست. چرا ما ایرانی‌ها باید یارانه نان افغانستانی‌ها را از جیبمان بپردازیم؟
محمدجواد کرمی گفت: یارانه نان را مستقیم به خود مردم بدهید تا افغانستانی‌ها این همه از جیب ما نان ارزان نخرند.
کارشناسان می‌گویند با وجود اختصاص سالانه بیش از ۲۵۰ هزار میلیارد تومان یارانه به حوزه آرد و نان، این یارانه‌ها به‌درستی مدیریت نمی‌شوند و منجر به تخلفات، قاچاق و نارضایتی گسترده شده‌اند. حالا پیشنهاد اصلی برای حل ریشه‌ای مشکل، آزادسازی قیمت نان و پرداخت مستقیم یارانه به مردم است.
بیش از دو سال از اجرای «طرح هوشمندسازی آرد و نان» می‌گذرد. این طرح در اردیبهشت ۱۴۰۱ با هدف جلوگیری از قاچاق آرد و کنترل مصرف آغاز شد. اما گزارش‌های رسمی و اظهارنظر فعالان صنفی نشان می‌دهد که طرح نتوانسته اهداف اصلی خود را محقق کند.
در حال حاضر، مصرف آرد در واحدهای نانوایی نه‌تنها کاهش نیافته بلکه همچنان با روند قبلی ادامه دارد. این مسئله نشان می‌دهد که صرف نصب کارتخوان هوشمند و نظارت سیستمی، بدون اصلاح ساختار قیمت‌گذاری، نمی‌تواند جلوی تخلفات و هدررفت را بگیرد.
طبق آمار رسمی، سالانه بین ۱۰ تا ۱۰.۵ میلیون تن گندم برای واحدهای نانوایی، صنفی و صنعتی نیاز است. به‌علت فاصله زیاد قیمت گندم یارانه‌ای و نرخ آزاد، بخش زیادی از این گندم از شبکه خارج شده و به‌صورت غیرقانونی یا قاچاق مصرف می‌شود.
قیمت نان واقعی می شود
به گفته کارشناسان، اگر قیمت نان واقعی شود، می‌توان مصرف گندم را بین ۲۰ تا ۲۵ درصد کاهش داد. این کاهش مصرف نه‌تنها صرفه‌جویی در منابع ملی را به‌دنبال دارد، بلکه مسیر تخلف و سودجویی از یارانه‌ها را نیز می‌بندد.
محمدجواد کرمی، رئیس کارگروه آرد و نان، می‌گوید: «در سال ۱۴۰۱ که طرح هوشمندسازی آغاز شد، هشدار دادیم این روش‌ها منسوخ شده و باید راهکارهای تازه‌تری اتخاذ شود.»
او با تأکید بر اینکه بیش از ۳۳ درصد نان مصرفی کشور از نوع لواش است، پیشنهاد می‌کند یارانه فقط به این نان تعلق بگیرد و قیمت سایر انواع نان آزاد شود، یا به‌طور کلی یارانه به مردم پرداخت شود تا مصرف‌کننده، خود انتخاب کند.
از سوی دیگر، کارخانه‌های آردسازی، نانوایان و حتی کشاورزان نیز از شرایط فعلی رضایت ندارند. رئیس انجمن آردسازان می‌گوید: «با اینکه گندم به اندازه کافی توزیع شد، نان‌های حجیم برای ۱۰ روز عرضه نشدند چون قیمت‌ها واقعی نبود.»
یکی از پیامدهای اصلی وضعیت فعلی، صف‌های طولانی برای خرید نان است. محمدرضا مرتضوی، رئیس انجمن آردسازان، تأکید می‌کند: «مردم نان گرم می‌خواهند، اما تولید نان محدود است. در ساعات خاص، تقاضا بالا می‌رود و صف‌های طولانی شکل می‌گیرد.»
