جنجال کتاب‌سازی برای رتبه‌بندی معلمان: از ۳ میلیون تا نویسنده جعلی در ۲ روز!
در حالی که مهلت ثبت مدارک جدید برای ارتقای رتبه‌بندی معلمان در سامانه my.medu.ir در حال نزدیک شدن است، بازار سیاه کتاب‌سازی و انتشار آثار بی‌ارزش برای کسب امتیاز، به اوج خود رسیده است.
به گزارش اینتیتر، در حالی که مهلت ثبت مدارک جدید برای ارتقای رتبه‌بندی معلمان در سامانه my.medu.ir در حال نزدیک شدن است، بازار سیاه کتاب‌سازی و انتشار آثار بی‌ارزش برای کسب امتیاز، به اوج خود رسیده است. با یک جستجوی ساده در اینترنت، ده‌ها ناشر ظاهر می‌شوند که از تألیف تا چاپ و ثبت فیپا را در عرض几天 انجام می‌دهند. این پدیده، که عمدتاً به دلیل عدم نظارت کافی بر مدارک مانند کتاب‌ها در سامانه رتبه‌بندی رخ داده، معلمان را به سمت گزینه‌های آسان اما پرریسک سوق می‌دهد.
رونق بازار کتاب‌سازی: از رزومه‌ای تا تخصصی
ناشران فعال در این حوزه، پکیج‌های متنوعی با هزینه‌های متفاوت عرضه می‌کنند. به عنوان مثال، ناشری در تهران با تیم تألیف اختصاصی، کتاب‌های "رزومه‌ای" را با ۳ تا ۴ میلیون تومان و در ۲ روز تحویل می‌دهد. این کتاب‌ها عمدتاً گردآوری از منابع اینترنتی هستند و به گونه‌ای طراحی شده‌اند که نه تنها در سامانه رتبه‌بندی، بلکه در صندوق حمایت از هنر نیز قابل ثبت باشند.
کتاب‌های "علمی" با هزینه ۵ تا ۶ میلیون تومان و زمان یک هفته، بر اساس یک نظریه خاص نوشته می‌شوند. اما کتاب‌های "تخصصی" گران‌ترند: ۱۵ میلیون تومان برای رشته‌های تجربی و ریاضی، و ۹ میلیون برای علوم انسانی، با زمان ۳ هفته. ناشری در شیراز نیز برای کتاب ۱۰۰ صفحه‌ای، ۱۵ میلیون تومان تألیف و ۸ میلیون تومان چاپ دریافت می‌کند و هشدار می‌دهد که ناشران ارزان‌قیمت ممکن است کپی‌رایت را رعایت نکنند و بعداً مشکل‌ساز شود.
هر ناشر لیستی از هزاران موضوع پیشنهادی (از روش تدریس حافظ تا تأثیر میکروب‌ها بر موش‌های صحرایی) ارائه می‌دهد و بدون نیاز به تحقیق میدانی، کار را پیش می‌برد. حتی برخی ناشران، فصل‌هایی از کتاب‌های موجود را در ۱۰ دقیقه ترکیب کرده و به عنوان اثر جدید می‌فروشند، زیرا سامانه رتبه‌بندی و وزارت ارشاد هنوز بررسی همگونی محتوا را اعمال نکرده‌اند.
هشدارها و پیشنهادهای جایگزین
ناشر شیرازی تأکید می‌کند: "این کار مثل عبور از خیابانی است که هر روز ایمن به نظر می‌رسد، اما ممکن است یک روز حادثه‌ای رخ دهد." ناشری در تهران هم پیشنهاد می‌دهد معلمان خودشان با هوش مصنوعی و جستجو در اینترنت (موضوعاتی مانند "معلم کوشا" یا "دانش‌آموز باهوش")، کتاب ۶۰-۷۰ صفحه‌ای بنویسند و فقط هزینه چاپ بپردازند. او افشا می‌کند که برخی ناشران، یک عنوان کتاب را با نام‌های مختلف به چندین معلم می‌فروشند و بدون نظارت، همه در سامانه ثبت می‌شود.
مراجعه‌کنندگان عمدتاً معلمان متأهل یا شاغل به تدریس خصوصی هستند که وقت ندارند. ناشری در شمال کشور توصیه می‌کند از فیلم‌های آموزشی آنلاین برای نوشتن استفاده شود و فقط مجوز و چاپ (در یک هفته) هزینه شود، تا کیفیت حفظ گردد.
چرا این بازار داغ است؟ امتیازات و عدم نظارت
هر کتاب ثبت‌شده در سامانه، ۱۰ امتیاز می‌آورد که مستقیماً بر حقوق معلمان تأثیرگذار است – افزایش قابل توجهی در دریافتی ماهانه. با توجه به اینکه رتبه‌بندی معلمان از مهر ۱۴۰۴ اجرا می‌شود و معلمان به رتبه‌هایی مانند آموزشیار، مربی، استادیار، دانشیار و استاد معلم تقسیم می‌گردند، فشار برای جمع‌آوری مدارک (مانند کتاب، مقاله، دستاوردها و پژوهش‌ها) بالاست.
اما عدم وجود مرحله بازبینی مدارک در سامانه، این فرصت را برای سوءاستفاده فراهم کرده است. کارشناسان می‌گویند این مسئله بخشی از چالش‌های نشر ایران است: از ۲۲ هزار مجوز نشر، فقط ۵ هزار فعال هستند و سود اقتصادی منجر به انتشار آثار زرد می‌شود.
این جنجال نشان‌دهنده خلأهای نظارتی در نظام رتبه‌بندی است. معلمان برای ارتقای شغلی به دام بازار سیاه افتاده‌اند، در حالی که کیفیت آموزشی قربانی می‌شود. مسئولان آموزش و پرورش و وزارت ارشاد باید هرچه سریع‌تر مکانیسم‌های بررسی مدارک را تقویت کنند تا عدالت و اعتبار نظام آموزشی حفظ شود.
