یارانه ۱.۲ میلیون تومانی در راه است؟ پیشنهاد جدید برای دهک‌های پایین
در حالی که انتقادات به حذف یارانه دهک‌های برخوردار بالا گرفته، دولت اعلام کرده منابع حاصل از این اقدام صرف تقویت یارانه دهک‌های کم‌درآمد خواهد شد.
به گزارش اینتیتر، در حالی که انتقادات به حذف یارانه دهک‌های برخوردار بالا گرفته، دولت اعلام کرده منابع حاصل از این اقدام صرف تقویت یارانه دهک‌های کم‌درآمد خواهد شد.
با این حال، تداوم تورم و کسری بودجه، اجرای این وعده را با ابهام مواجه کرده است. کارشناسان اقتصادی و فعالان کارگری تأکید دارند که در شرایط فعلی، یارانه‌ها باید با نرخ تورم تنظیم شوند تا اثر واقعی بر معیشت داشته باشند.
نقد سیاست‌های یارانه‌ای و پیشنهادات اصلاحی
آلبرت بغزیان، اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در گفت‌وگو با ایلنا به مشکلات ساختاری نظام یارانه‌ای اشاره کرد. او گفت: «در شروع طرح یارانه نقدی در سال ۱۳۸۸، دو پرسش کلیدی بی‌پاسخ ماند: چه کسانی باید یارانه بگیرند و مبلغ آن چقدر باشد؟ دولت وقت با پرداخت یکسان ۴۵ هزار تومان به همه، این مسائل را نادیده گرفت.»
بغزیان افزود: «در کشورهای پیشرفته، یارانه اغلب به‌صورت کالایی یا تخفیف روی کالاهای ضروری ارائه می‌شود، نه پول نقد. اگر در سال ۸۸ به هر نفر ماهانه یک کیلوگرم گوشت داده می‌شد، امروز ارزش یارانه یک خانوار ۴ نفره حدود ۳ میلیون تومان بود. اما پرداخت نقدی باعث شد ارزش ۴۵ هزار تومان به حداقل برسد و حتی یارانه ۳۰۰ هزار تومانی فعلی هم به‌زودی برای خرید مواد غذایی کافی نباشد.»
تأثیر تورم بر ارزش یارانه
این اقتصاددان با اشاره به تورم بالا تأکید کرد: «یارانه ۴۵ هزار تومانی سال ۸۸ معادل ۱.۴۵ میلیون تومان امروز ارزش داشت. اما تورم باعث شده این مبلغ دیگر پاسخگوی هزینه‌های سوخت، نان، آب و برق نباشد. تورم فقرا شدیدتر از اغنیاست و یارانه فعلی توان جبران ندارد.» او پیشنهاد داد که برای حفظ ارزش یارانه، باید به هر نفر حداقل ۱.۲ میلیون تومان (به‌صورت نقدی یا کالایی) پرداخت شود.
لزوم تغییر رویکرد یارانه‌ای
بغزیان معتقد است که با پیشرفت فناوری و داده‌های آماری، دولت می‌تواند استحقاق‌سنجی دقیق‌تری انجام دهد. او گفت: «ملاک‌هایی مثل تراکنش بانکی، اجاره یا نوع خودرو برای شناسایی دهک‌ها کافی نیست. باید یارانه به دهک‌های پایین متمرکز شود و مبلغ آن متناسب با تورم افزایش یابد.» وی افزود: «پرداخت نقدی در شرایط تورمی، تنها حس کاذب رضایت ایجاد می‌کند. دولت باید ابتدا قیمت‌ها را تثبیت کند و سپس یارانه را به‌صورت کالایی ارائه دهد تا اثر واقعی داشته باشد.»
هدف: کاهش وابستگی به یارانه
این کارشناس تأکید کرد که هدف نهایی باید کاهش تعداد افراد نیازمند یارانه باشد: «مانند تجربه کمیته امداد، باید شرایطی فراهم شود که خانوارها با افزایش درآمد از چرخه یارانه خارج شوند. پرداخت کالایی، دولت را وادار به کنترل تورم می‌کند.» او افزود: «منابع حذف یارانه دهک‌های بالا باید به افزایش یارانه دهک‌های اول تا پنجم اختصاص یابد، اما ۳۰۰ هزار تومان فعلی برای فرودستان کافی نیست.»
چالش‌های پیش‌رو
با وجود وعده‌های دولت برای تقویت یارانه دهک‌های پایین، کسری بودجه و تورم ۴۰ درصدی، اجرای این سیاست‌ها را دشوار کرده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون کنترل تورم و تثبیت قیمت‌ها، افزایش یارانه‌ها تنها راه‌حلی موقت خواهد بود.
