حداقل حقوق ۲۰ میلیون تومانی برای بازنشستگان در راه است
در آستانه تدوین بودجه سال ۱۴۰۵، موضوع افزایش حقوق بازنشستگان بار دیگر به یکی از پرونده‌های مهم اقتصادی کشور تبدیل شده است. مطابق بخشنامه‌های مقدماتی منتشرشده درباره ضریب افزایش حقوق کارکنان دولت و نیز تأکیدهای رسمی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سال ۱۴۰۵ یکی از مهم‌ترین سال‌ها برای اصلاح ساختار حقوق بازنشستگان خواهد بود؛ به‌خصوص به دلیل اجرای مرحله جدید «همسان‌سازی» و تحقق بخشی از تکالیف برنامه هفتم توسعه.
به گزارش اینتیتر به نقل از خبرانلاین، این مجموعه عوامل نشان می‌دهد بازنشستگان – به‌ویژه گروه‌های کم‌درآمد – در سال آینده شاهد افزایش ترکیبی حقوق خواهند بود:
۱. افزایش درصدی مشابه کارمندان دولت
۲. اجرای مرحله دوم همسان‌سازی یا متناسب‌سازی
افزایش درصدی حقوق بازنشستگان در ۱۴۰۵
بر اساس پیش‌نویس‌های منتشرشده بودجه و اظهارات مقام‌های دولتی، رقم ۲۰ درصد به عنوان ضریب پیشنهادی افزایش حقوق کارمندان دولت در سال ۱۴۰۵ مطرح شده است. مطابق قوانین، بازنشستگان کشوری و لشکری نیز تحت تأثیر همین ضریب قرار می‌گیرند.
در صندوق تأمین اجتماعی نیز هرچند سازوکار افزایش حقوق متفاوت است، اما معمولاً تصمیمات این صندوق با ضریب افزایش دستمزد کارگران و مصوبات هیئت امنای سازمان هماهنگ می‌شود.
مثال محاسباتی
اگر بازنشسته‌ای در سال ۱۴۰۴ ماهانه ۱۶ میلیون تومان دریافتی داشته باشد:
افزایش ۲۰ درصدی: ۳,۲۰۰,۰۰۰ تومان
حقوق پایه در سال ۱۴۰۵: ۱۹,۲۰۰,۰۰۰ تومان
این مرحله اول افزایش است و بخش قابل‌توجهی از رشد حقوق در مرحله دوم یعنی همسان‌سازی اتفاق می‌افتد.
همسان‌سازی یا متناسب‌سازی در سال ۱۴۰۵ بر اساس برنامه هفتم توسعه
قانون برنامه هفتم توسعه، دولت را مکلف کرده است که طی چند مرحله، فاصله میان حقوق بازنشستگان و شاغلان هم‌تراز را کاهش دهد. هدف نهایی قانون، رساندن حقوق بازنشستگان به حدود ۹۰ درصد حقوق شاغلان هم‌سطح است.
در سال ۱۴۰۵، طبق برنامه اعلام‌شده، باید یکی از مهم‌ترین مراحل همسان‌سازی انجام شود. این مسئله به معنای افزایش پلکانی حقوق بر اساس عوامل زیر است:
گروه شغلی
سابقه بازنشستگی
مدرک تحصیلی
طبقه و رتبه شغلی در زمان اشتغال
وضعیت صندوق (کشوری یا تأمین اجتماعی)
فرمول ترکیبی افزایش حقوق
بر اساس الگوهای رسمی، حقوق جدید بازنشسته به شکل زیر محاسبه می‌شود:
حقوق نهایی ۱۴۰۵ = (حقوق سال قبل + افزایش ۲۰ درصدی) + مبلغ همسان‌سازی مرحله دوم
مبلغ همسان‌سازی بسته به وضعیت شغلی و دسته‌بندی گروه‌ها متفاوت است و به همین دلیل افزایش نهایی برای برخی افراد به سطح چند میلیون تومان می‌رسد.
سناریوهای تقریبی بر اساس الگوهای واقعی افزایش حقوق
با توجه به مدل‌های سال‌های اخیر، می‌توان چند سناریوی محتمل را در صورت اجرای کامل برنامه بررسی کرد:
حقوق ۱۲ میلیون تومان در سال ۱۴۰۴
افزایش ۲۰ درصدی: ۲,۴۰۰,۰۰۰ تومان
مجموع پایه پس از افزایش: ۱۴,۴۰۰,۰۰۰ تومان
با همسان‌سازی: حدود ۱۷ تا ۱۸ میلیون تومان
حقوق ۱۶ میلیون تومان در سال ۱۴۰۴
افزایش ۲۰ درصدی: ۳,۲۰۰,۰۰۰ تومان
مجموع پایه: ۱۹,۲۰۰,۰۰۰ تومان
با همسان‌سازی: ۲۲ تا ۲۴ میلیون تومان
حقوق ۲۰ میلیون تومان در سال ۱۴۰۴
افزایش ۲۰ درصدی: ۴,۰۰۰,۰۰۰ تومان
مجموع پایه: ۲۴,۰۰۰,۰۰۰ تومان
با همسان‌سازی: ۲۷ تا ۳۰ میلیون تومان
این سناریوها نشان می‌دهد مرحله همسان‌سازی می‌تواند افزایش نهایی حقوق را بسیار بیشتر از افزایش درصدی اولیه کند.
تفاوت صندوق‌های بازنشستگی در محاسبه افزایش حقوق
بازنشستگان کشوری و لشکری
مبنا: ضریب حقوق کارکنان دولت
معیارهای همسان‌سازی: رتبه، گروه، طبقه شغلی
سازوکار اجرا: وابسته به قانون بودجه
بازنشستگان تأمین اجتماعی
مبنا: میانگین حقوق و حق بیمه پرداخت‌شده
افزایش سالانه: تصمیم هیئت امنای سازمان
همسان‌سازی: روش مستقل، مرتبط با منابع داخلی سازمان
بنابراین هرچند عنوان «همسان‌سازی» برای همه به کار می‌رود، سازوکار اجرا متفاوت است.
چالش‌های بودجه ۱۴۰۵ و تأثیر آن بر حقوق بازنشستگان
افزایش ۲۰ درصدی به‌تنهایی فشار بودجه‌ای محدودی ایجاد می‌کند، اما اجرای مرحله دوم همسان‌سازی، نیازمند منابع مالی قابل‌توجه است. دولت از یک طرف با محدودیت منابع روبه‌روست و از طرف دیگر، بازنشستگان خواستار اجرای کامل قانون هستند.
احتمال‌هایی که در تحلیل‌های رسمی مطرح شده عبارت‌اند از:
اجرای کامل همسان‌سازی در صورت تأمین منابع
اجرای مرحله‌ای برای گروه‌های مختلف
اولویت دهی به حداقل‌بگیران در صورت کمبود بودجه
با وجود چالش‌ها، تأکید مداوم دولت بر کاهش فاصله حقوق بازنشسته و شاغل نشان می‌دهد سال ۱۴۰۵ نقطه عطف مهمی در این حوزه خواهد بود.
اهمیت اجتماعی و اقتصادی همسان‌سازی
همسان‌سازی تنها یک طرح مالی نیست؛ بلکه از دیدگاه اجتماعی سه هدف مهم را دنبال می‌کند:
۱. کاهش شکاف میان حقوق بازنشستگان و شاغلان
۲. ایجاد عدالت نسبی بین بازنشستگان قدیمی و جدید
۳. حفظ قدرت خرید بازنشستگان در شرایط تورمی
در سال‌هایی که تورم بالا بوده، حقوق بازنشستگان معمولاً از تورم عقب مانده است؛ به همین دلیل، اجرای دقیق همسان‌سازی می‌تواند نقشی اساسی در حفظ معیشت این قشر ایفا کند.
پرسش‌های پرتکرار درباره افزایش حقوق بازنشستگان
۱. میزان دقیق افزایش حقوق چقدر است؟
حداقل ۲۰ درصد و در ادامه، مبلغ همسان‌سازی که برای برخی افراد می‌تواند بیش از ۳ میلیون تومان باشد.
۲. آیا همه بازنشستگان شامل همسان‌سازی می‌شوند؟
طرح برای بازنشستگان کشوری تعریف شده است. تأمین اجتماعی نیز افزایش متناسب دارد، اما با سازوکار جداگانه.
۳. آیا فرمول افزایش حقوق ممکن است تغییر کند؟
تا قبل از تصویب نهایی بودجه، امکان تغییر ضرایب و نحوه اجرا وجود دارد.
۴. آیا همسان‌سازی کافی است؟
در شرایط تورمی، لازم است سیاست‌های مکمل نیز اجرا شود، اما همسان‌سازی نقش مهمی در کاهش شکاف فعلی دارد.
بر پایه رویه‌های معتبر و مستندات موجود، سال ۱۴۰۵ می‌تواند یکی از مهم‌ترین سال‌ها برای بازنشستگان باشد. ترکیب افزایش ۲۰ درصدی و مرحله دوم همسان‌سازی می‌تواند باعث افزایش چندمیلیونی حقوق بسیاری از بازنشستگان شود و حتی در مواردی، میزان افزایش به حدود ۳,۲۰۰,۰۰۰ تومان یا بیشتر برسد.
با این حال، اجرای کامل این طرح به تأمین منابع مالی و تصمیم نهایی دولت و مجلس در بودجه ۱۴۰۵ وابسته است. بازنشستگان باید در ماه‌های پیش رو منتظر اعلام رسمی جداول و احکام حقوقی باشند.
