آزمایش بزرگ استرالیا؛ ممنوعیت شبکههای اجتماعی برای زیر ۱۶ سال و امید به بهبود سلامت کودکان
ممنوعیت دسترسی کودکان زیر ۱۶ سال به شبکههای اجتماعی در استرالیا که از ۱۰ دسامبر ۲۰۲۵ اجرایی شده، توجه جهانی را به خود جلب کرده است.
به گزارش اینتیتر، ممنوعیت دسترسی کودکان زیر ۱۶ سال به شبکههای اجتماعی در استرالیا که از ۱۰ دسامبر ۲۰۲۵ اجرایی شده، توجه جهانی را به خود جلب کرده است. تنها در روز نخست اجرای این قانون، حدود ۲۰۰ هزار حساب کاربری در تیکتاک غیرفعال شد و پیشبینی میشود صدها هزار حساب دیگر در این پلتفرم و سایر شبکههای اجتماعی نیز بهزودی حذف شوند.
پیش از اجرای این ممنوعیت، حدود ۸۵ درصد از کودکان ۸ تا ۱۵ ساله در استرالیا دستکم از یک شبکه اجتماعی استفاده میکردند. نظرسنجیهای اولیه درباره این تصمیم واکنشهای متفاوتی را نشان میدهد؛ بسیاری از آن استقبال کردهاند و نکته قابلتوجه این است که شکایتها، چه از سوی والدین و چه از طرف خود کودکان، surprisingly کم بوده است. رهبران استرالیا که این قانون را تصویب کردهاند، بهدلیل شجاعت و عزم خود برای محافظت از کودکان در برابر آسیبهای متعدد شبکههای اجتماعی شایسته تحسین دانسته میشوند.
نویسنده این گزارش پیشتر نیز تأکید کرده بود که استفاده از گوشیهای هوشمند، بزرگترین عامل کمخوابی در کودکان است. با وجود آنکه نهادهای تخصصی مانند آکادمی روانپزشکی کودک و نوجوان آمریکا و دیگر سازمانهای حرفهای، دستورالعملهایی برای نظارت والدین بر زمان استفاده از صفحهنمایش ارائه دادهاند، این مشکلات همچنان ادامه دارد.
در این میان، شرکتهایی که گوشیهای هوشمند و پلتفرمهای شبکههای اجتماعی را طراحی کرده و از آنها سود میبرند، عملاً مسئولیت آسیبها را نپذیرفتهاند؛ چرا که منافع آنها بیش از کاهش آسیب، در گرو سودآوری است. این شرکتها سیستمهایی عمداً تحریککننده و اعتیادآور ساختهاند و مدل تجاریشان بر جذب کاربران بیشتر و افزایش زمان حضور آنها برای کسب درآمد از اشتراکها و تبلیغات استوار است. طبیعی است که آنها از اتفاقی که در استرالیا رخ داده خشنود نباشند و نگران باشند که کشورهای دیگر نیز همین مسیر را دنبال کنند.
این ممنوعیت برای نویسنده غیرمنتظره بوده، چرا که در بسیاری از کشورها اراده سیاسی کافی برای تصویب قوانین محدودکننده وجود ندارد. حتی اگر این طرح در استرالیا موفقیتآمیز باشد، احتمال اجرای سیاستی مشابه در ایالات متحده بسیار پایین ارزیابی میشود. اکنون باید منتظر نتایج این اقدام ماند؛ اقدامی که در واقع یک «آزمایش اجتماعی بزرگ» به شمار میرود.
نخستوزیر استرالیا، آنتونی آلبانیزی، این تصمیم را یکی از مهمترین تغییرات اجتماعی و فرهنگی تاریخ کشور توصیف کرده است. او همزمان با آغاز تعطیلات تابستانی، کودکان را تشویق کرده که به جای وقتگذرانی با صفحهنمایش، به فعالیتهایی مانند یادگیری یک ورزش جدید یا ساز موسیقی، کتابخوانی و تعامل حضوری با دوستان و خانواده روی بیاورند.
انتظار میرود دستکم یک سال زمان لازم باشد تا نتایج این سیاست مشخص شود، اما امید آن است که نرخ مشکلات جسمی و روانی کاهش یابد و اختلالات خواب ـ که پیامدهای منفی گستردهای دارند ـ کمتر شود.
همزمان با این تحولات، هفته گذشته پژوهشی در نشریه علمی «پدیاتریکس» (Pediatrics) منتشر شد که توسط گروهی از محققان دانشگاه پنسیلوانیا انجام شده بود. این مطالعه که نمونه بزرگی از نوجوانان کمسن را بررسی کرده، نشان میدهد کودکانی که در ۱۲ سالگی صاحب گوشی هوشمند شدهاند، در مقایسه با همسالانی که در این سن گوشی نداشتهاند، نرخ بالاتری از افسردگی، چاقی و کمخوابی را تجربه کردهاند.
