ملاتونین چیست و آیا واقعا به خواب راحت کمک می‌کند؟
پزشکان و متخصصان حوزه سلامت معتقدند که استفاده از ملاتونین با تاثیر مثبت بر کیفیت و سلامت خواب می‌تواند فواید زیادی برای بدن داشته باشد.
به گزارش اینتیتر به نقل از گجت نیوز، ملاتونین (Melatonin)، هورمونی است که به صورت طبیعی توسط غده صنوبری (پینه آل) ترشح می‌شود و به حفظ چرخه بیداری و خواب انسان‌ها کمک می‌کند. این هورمون که به آن «ساعت بیولوژیکی» نیز می‌گویند، به صورت کافی و طبیعی برای بدن ما در دسترس است، اما بروز برخی اختلالات جسمی مانند کم خوابی باعث می‌شود تا پزشکان به تجویز دوز مشخصی از این دارو برای مراجعین اقدام کنند. در این بخش قصد داریم تا این هورمون موثر بر سلامت بدن انسان را مورد بررسی قرار دهیم.
هورمون ملاتونین چگونه عمل می‌کند؟
ملاتونین طبیعی یک هورمون محلول در چربی است که در غده صنوبری مغز تولید می‌شود. غده صنوبری یا پینه آل (Pineal gland) در عمق مغز قرار دارد، که به آن غده رومغزی، چشم سوم، غده صنوبری یا اپی‌فیزیس نیز گفته می‌شود. غدد صنوبری اندامی از سیستم غدد درون ریز است که مانند مخروط کاج کوچک می‌باشد و در جمجمه مهره داران دیده می‌شود.
این هورمون در درجه اول مسئول تنظیم ریتم شبانه روزی بدن برای مدیریت چرخه طبیعی خواب است. بنابراین، اغلب به عنوان یک عامل کمکی برای مبارزه با مسائلی مانند بی خوابی استفاده می‌شود. این دارو به طور گسترده در ایالات متحده، استرالیا و آسیا به‌عنوان یک داروی بدون نسخه در دسترس است اما در سایر نقاط جهان مانند اروپا به نسخه نیاز دارد.
Melatonin علاوه بر بهبود خواب، در مدیریت عملکرد سیستم ایمنی، فشار خون و سطح کورتیزول نیز نقش دارد. به علاوه، به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل می‌کند و برخی تحقیقات نشان می‌دهد که می‌تواند به‌طور قابل توجهی بر بدن تأثیر بگذارد. مطالعات علمی نشان می‌دهد که ملاتونین ممکن است سلامت چشم را بهبود بخشد، علائم افسردگی فصلی را کاهش و حتی رفلاکس اسید معده را نیز تسکین دهد.
ترشح ملاتونین تا حد زیادی به نور و تاریکی محیط وابسته است. این هورمون بین ساعت 11 بعد از ظهر تا 3 صبح با حدود 200 پیکوگرم (pg) در میلی لیتر به اوج خود می‌رسد. میزان ترشح این ماده در ساعات نیمه شب تقریباً 10 برابر بیشتر از روز است. تولید ملاتونین طبیعی از اسید آمینه تریپتوفان با سروتونین آغاز می‌شود و سپس به گیرنده های مغز، چشم و سایر نواحی هدایت می‌شود تا به کنترل کیفیت خواب و چرخه های بیداری کمک کند.
Melatonin وقتی به صورت مصنوعی و توسط مکمل مصرف شود، به تقلید از اثرات هورمون طبیعی خواب می‌پردازد. خواب آلودگی به طور کلی در عرض 30 دقیقه پس از مصرف یک دوز رخ می‌دهد. نیمه عمر مکمل ملاتونین کوتاه است و تقریباً 20 تا 50 دقیقه طول می‌کشد تا توسط سیستم آنزیمی CYP450 در کبد متابولیزه شود و سپس از طریق ادرار یا مدفوع دفع می‌شود. مصرف مکمل‌های ملاتونین یک راه محبوب برای تقویت ذخایر طبیعی ملاتونین در بدن است؛ که بی‌خطر هستند و ایجاد وابستگی نمی‌کنند.
مقدار مصرف Melatonin در روز
ملاتونین یک درمان موثر برای جت‌لگ در نظر گرفته می‌شود و می‌تواند به خوابیدن مفید در شرایط مختلف کمک کند. دوزهای شروع موثر ملاتونین برای جت لگ از ۰.۳ تا ۰.۵ میلی گرم است. اما دوزهای بالاتر ممکن است با عوارض جانبی بیشتری مانند سردرد، گیجی روز بعد یا رویاهای واضح همراه باشد. همچنین عوارض جانبی ملاتونین ممکن است در افراد مسن بدتر باشد.
قبل از مصرف Melatonin به صورت مصنوعی، و در صورت داشتن شرایط پزشکی خاص مانند: دیابت، افسردگی، خونریزی یا اختلال لخته شدن خون مانند هموفیلی، مصرف رقیق کننده خون مانند وارفارین، فشار خون بالا یا پایین، صرع یا سایر اختلالات تشنجی و مصرف داروهای آرام بخش باید با پزشک هماهنگ شود. همچنین زنان باردار نمی‌توانند از این محصول بدون توصیه پزشکی استفاده کنند. دوزهای بالای این دارو ممکن است بر تخمک گذاری و باردار شدن نیز تأثیر منفی بگذارد.
آیا ملاتونین بی خطر است؟
ملاتونین یک مکمل نسبتاً ایمن است که باید در کوتاه مدت استفاده شود. بی خطر بودن آن در طولانی مدت مشخص نشده است. با این‌حال به نظر می‌رسد این دارو حتی در دوزهای بالای 3 تا 5 میلی گرم (یکبار در روز) نسبتاً غیر سمی است. برخی از عوارض مصرف دوز بالای Melatonin خواب آلودگی در طول روز، سرگیجه، ضعف یا گیجی، رویاهای واضح، کابوس، احساس افسردگی، اضطراب، تحریک پذیری، سردرد، از دست دادن اشتها، اسهال، حالت تهوع، درد معده، تغییرات فشار خون ،درد مفاصل یا کمر و در موارد نادر تشنج است
برخی از محصولات غذایی حاوی مقادیر مختلفی Melatonin هستند که با روش‌های آزمایشگاهی ایمونولوژیک و کروماتوگرافی اندازه گیری می‌شود. گوجه فرنگی، گردو، برخی غلات مانند برنج و جو، توت فرنگی، گیلاس ترش ،روغن زیتون، شیر گاو، آلبالو، تخم مرغ، ماهی و آجیل حاوی ملاتونین هستند.
تحقیقات نشان می‌دهد که سنتز ملاتونین به در دسترس بودن اسید آمینه ضروری تریپتوفان، یک جزء مورد نیاز رژیم غذایی، بستگی دارد. اگر مصرف تریپتوفان به شدت محدود شود، سنتز ملاتونین به طور قابل توجهی در انسان کاهش می‌یابد. رژیم های غذایی سرشار از سبزیجات، میوه ها و غلات حاوی سطوح قابل توجهی ملاتونین هستند. تأثیر کلی مصرف رژیم غذایی بر سطوح ملاتونین در شب بسیار محدود است. تولید ملاتونین به دلیل تأثیرات نور و تاریکی و مرتبط با افزایش سن است که با افزایش سن کاهش می‌یابد.
در هنگام مصرف از چه چیزهایی اجتناب کنیم؟
از نوشیدن قهوه، چای، کولا، نوشابه های انرژی زا یا سایر محصولات حاوی کافئین خودداری کنید، زیرا ممکن است اثرات ملاتونین را خنثی کند. حداقل تا ۴ ساعت پس از مصرف ملاتونین یا تا زمانی که اثرات خواب‌آلودگی دیگر وجود نداشته باشد از رانندگی یا کار با ماشین‌آلات خودداری کنید. از مصرف این دارو با سایر داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه یا مکمل های غذایی بدون مشورت با پزشک، داروساز خودداری کنید. همچنین هنگام مصرف این دارو از مصرف الکل جدا خودداری کنید.
