پیامدهای جنگ تعرفه‌ای ترامپ بر اقتصاد جهان و ایران
با اعلام رسمی تعرفه‌های جدید تجاری آمریکا، موج تازه‌ای از تنش در اقتصاد جهانی به‌راه افتاده است؛ تصمیمی که هرچند مستقیماً ایران را هدف قرار نداده، اما بنا به تحلیل رئیس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی ایران، پیامدهای پنهان و فرامرزی آن می‌تواند اقتصاد کشور را از افت درآمدهای نفتی گرفته تا تضعیف همکاری‌های راهبردی با شرکایی چون چین و... تحت فشار قرار دهد.
به گزارش اینتیتر به نقل از ایسنا، هفته گذشته، دونالد ترامپ با اعلام رسمی تعرفه‌های جدید تجاری بر واردات کالا از کشورهای صاحب مازاد تجاری با ایالات متحده، موج جدیدی از تنش در نظم اقتصادی جهان به راه انداخت؛ تصمیمی که از آن با عنوان "جنگ تعرفه‌ای دوم" یاد می‌شود، اگرچه به‌صورت مستقیم ایران را نشانه نگرفته، اما اثرات غیرمستقیم و فرامرزی آن، اقتصاد ایران را در معرض ضربات پنهان قرار می‌دهد؛ در همین راستا، فرج‌الله معماری- رئیس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران- در گفت‌وگو با ایسنا، به تحلیل این موضوع پرداخته و پنج محور اصلی پیامدهای سیاست‌های تعرفه‌ای امریکا بر اقتصادی ایران را مورد اشاره قرار داد.
۱- افت تقاضای جهانی برای انرژی و کاهش درآمدهای نفتی
وی ضمن اشاره به نقش مستقیم رشد اقتصادی جهانی بر مصرف انرژی، اظهار کرد: افزایش تعرفه‌ها رشد اقتصاد جهانی را کند می‌کند و کاهش مصرف انرژی را در پی دارد. با توجه به اینکه ایران در فروش نفت با محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها هم مواجه است، بنابراین هرگونه افت در قیمت جهانی نفت را، مستقیماً در ترازِ ارزی خود احساس می‌کند. با توجه به شرایط خاص صادرات نفت ایران، هر کاهش پنج دلاری در قیمت جهانی نفت، می‌تواند بیش از یک میلیارد دلار کاهش درآمد سالانه برای کشور را به همراه داشته باشد.
۲- افت قیمت مواد خام و کاهش مزیت صادراتی
رئیس اتاق بازرگانی سمنان تاکید کرد: بخش قابل‌توجهی از صادرات غیرنفتی ایران شامل کالاهایی نظیر فولاد، مس، محصولات پتروشیمی، پلیمر، اوره و سایر مواد خام است. کاهش قیمت جهانی این اقلام، به‌ویژه در پی رکود صنعتی ناشی از جنگ تعرفه‌ای، درآمدهای صادراتی، مزیت صادراتی و تراز تجاری ایران را تضعیف خواهد کرد.
۳- فشار بر زنجیره واردات تجهیزات و فناوری‌های صنعتی
به اعتقاد رئیس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی ایران، هنوز ایران به شدت وابسته به واردات تجهیزات صنعتی در حوزه‌هایی همچون نفت، گاز و صنعت برق است؛ بنابراین افزایش تعرفه‌ها و مختل شدن زنجیره تأمین جهانی، هزینه واردات را بالا خواهد برد و اجرای پروژه‌های زیرساختی ملی را با تأخیر یا افزایش شدید هزینه‌ها مواجه می‌سازد.
۴- کاهش ریسک‌پذیری چین و تعلیق همکاری‌های راهبردی
معماری ضمن اشاره به پیامدهای ژئوپلیتیکی تنش میان آمریکا و چین، تصریح کرد: در فضای تشدید تنش میان قدرت‌های بزرگ، چین احتمالاً تمرکز خود را بر مسائل داخلی و ثبات اقتصادی معطوف خواهد و در چنین فضایی، همکاری‌های پرریسک با ایران ممکن است از اولویت این کشور، خارج و پروژه‌هایی همچون سند همکاری ۲۵ ساله با کندی یا تعلیق مواجه شوند.
۵- روزنه‌ای در تهاتر و تجارت منطقه‌ای
رئیس اتاق بازرگانی سمنان با نگاهی به فرصت‌های ناشی از بحران، گفت: هر چند نظم تجارت جهانی متلاطم شده، اما در همین فضای نا اطمینانی، الگوهایی نظیر تهاتر، پیمان‌های پولی دوجانبه و تجارت منطقه‌ای در کوتاه مدت اهمیت بیشتری یافته و ایران می‌تواند از این مسیر، به‌عنوان سپری در برابر انزوای تجاری بهره ببرد؛ البته مشروط به اینکه بستر قانونی و نهادی آن را نیز فراهم کند. در جهانی که بی‌ثباتی تجاری در حال تبدیل‌شدن به قاعده است، ایران نمی‌تواند خود را بی‌نیاز از بازآفرینی راهبردهای اقتصادی بداند.
بحران‌های جهانی و مسئولیت بازآفرینی درون‌زا
معماری در پایان تحلیل خود تاکید کرد: در جهانی که "منطق تعرفه" بر "عقلانیت اقتصادی" غلبه یافته، چند جانبه‌گرایی رنگ باخته، و قدرت‌ها منافع خود را بر اصول تجارت آزاد ترجیح می‌دهند؛ بنابراین ایران نمی‌تواند با ابزارهای گذشته، به مصاف بحران‌های امروز برود. اکنون بیش از هر زمان دیگر و پیش از آنکه آخرین پنجره‌های فرصت نیز، در هیاهوی تحولات جهانی، برای همیشه بسته شوند، باید مقاوم‌سازی اقتصاد ملی، تنوع‌بخشی هوشمندانه به بازارهای هدف و دستیابی به استقلال فناورانه در صنایع کلیدی در صدر اولویت‌های راهبردی کشور قرار گیرد.
