آیا دلار و طلا هنوز پناهگاه امن سرمایه در ایران هستند؟

به گزارش اینتیتر، در سال‌های اخیر، نوسانات شدید اقتصادی، تورم مزمن و شوک‌های سیاسی در ایران، باعث شده ابزارهای سنتی پوشش ریسک مانند دلار، طلا و سکه بیش از پیش مورد توجه قرار گیرند. این دارایی‌ها سالیان متمادی در ذهن سرمایه‌گذاران و خانواده‌های ایرانی به عنوان ابزاری امن در برابر تورم، کاهش ارزش پول ملی و بی‌ثباتی اقتصادی شناخته می‌شدند. با این حال، تغییرات سیاستی، افزایش دخالت‌های دولت در بازارهای مالی و ظهور ابزارهای مالی جدید، عملکرد این دارایی‌ها را به عنوان پوشش‌دهنده ریسک با تردید مواجه کرده است.

نقش سنتی دلار و طلا در پوشش ریسک

دلار همواره به عنوان ابزار اصلی مقابله با کاهش ارزش ریال، به ویژه در دوره‌های جهش تورمی، شناخته شده است. از سوی دیگر، طلا علاوه بر مصارف سنتی، به عنوان دارایی مقاوم در برابر تورم عمل می‌کند. همچنین، سکه و طلای آب‌شده به دلیل نقدشوندگی بالا، همیشه در میان سرمایه‌گذاران محبوب بوده‌اند.

جدایی سرنوشت قیمت دارایی‌ها از عرضه و تقاضا

برخی سیاست‌های دولتی، مانند نرخ‌گذاری دستوری و ایجاد سامانه‌های نیما و متشکل ارزی، قیمت دلار را از سازوکار واقعی عرضه و تقاضا جدا کرده است. بازار سکه نیز با وجود وابستگی به قیمت جهانی طلا، به شدت تحت تأثیر سیاست‌های بانک مرکزی قرار گرفته است. اقداماتی نظیر عرضه اوراق سکه، عرضه سکه‌های مرکز مبادله، محدودیت خرید و فروش و تغییرات مالیاتی از جمله این موارد هستند.

همچنین، تحولات سیاسی مانند وضعیت برجام، تلاش‌های دیپلماتیک برای رفع تحریم‌ها، مذاکره با آمریکا و تنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، باعث شده‌اند که دلار و طلا نه تنها ابزار پوشش ریسک اقتصادی، بلکه پوشش‌دهنده ریسک‌های سیاسی نیز باشند.

چالش‌های نوین در خرید دلار و طلا

خرید دلار، طلا و سکه در حجم بالا طی سال‌های اخیر با محدودیت‌هایی مواجه شده است و نیاز به احراز هویت و ثبت در سامانه‌های مالی دارد. علاوه بر آن، ریسک‌های مالیاتی نظیر طرح‌های مالیات بر عایدی سرمایه و شناسایی تراکنش‌های بانکی، باعث شده بسیاری از سرمایه‌گذاران نسبت به نگهداری این دارایی‌ها مردد شوند. از سوی دیگر، نوسانات شدید و غیرقابل پیش‌بینی و تصمیمات ناگهانی در حوزه سیاست خارجی یا پولی، بسیاری از خریداران را از ریسک‌های بزرگ در بازار ارز و طلا ترسانده است.

کاهش کارایی کلاسیک دلار و طلا در اقتصاد ایران

با وجود همه این‌ها، باید پذیرفت که دلار، طلا و سکه هنوز هم در نگاه بسیاری از سرمایه‌گذاران ایرانی ابزار پوشش ریسک هستند، اما دیگر آن عملکرد کلاسیک گذشته را ندارند. دخالت‌های سیاسی، نوسانات غیرقابل پیش‌بینی و محدودیت‌های قانونی باعث شده‌اند که کارایی این دارایی‌ها کاهش یابد و سرمایه‌گذاران به دنبال گزینه‌های متنوع‌تر برای محافظت از دارایی‌های خود باشند.