فضای مجازی چه زمانی باعث آسیب به نوجوانان می شود؟
زهرا صادقی، رواندرمانگر حوزه نوجوانان درباره آسیب شناسی فضای مجازی گفت: استفاده از هر چیزی زمانی که به افراط کشیده شود، باعث به وجود آمدن آسیب خواهد شد و این مورد درباره فضای مجازی نیز صدق می کند.
اینتیتر – سحر سادات زمانی؛ فضای مجازی و میزان استفاده از آن به عنوانی یکی از پرچالش ترین بحث های سالهای اخیر در میان عموم جامعه شناخته می شود. در دو سال گذشته نیز به واسطه پاندمی کرونا حضور افراد در این فضا و استفاده از بستر اینترنت بسیار تشدید شده است. این امر موجب به وجود آمدن مشکلاتی در حوزه سلامت روان افراد بخصوص نوجوانان شده است. در این رابطه با زهرا صادقی روانشناس حوزه نوجوانان به گفتگو نشسته ایم. مشروح این گفتگو را در ادامه می خوانیم.
بیشتر بخوانید:
فضای مجازی چه زمانی باعث آسیب به نوجوانان می شود؟
صادقی در پاسخ به این سوال و درباره آسیب شناسی فضای مجازی بیان کرد: در حال حاضر فضای مجازی به بخشی از زندگی افراد تبدیل شده و نمی شود آن را نادیده گرفت و یا حتی دست به حذف آن زد. افراد از این فضا استفاده می کنند تا خودشان را به روز کنند و اطلاعات بسیاری را از این طریق به دست می آورند. بر این اساس اینترنت و فضای مجازی سودمندی هایی دارد که نمی توانیم آن را نادیده بگیریم. در واقع فضای مجازی زندگی ما را تسهیل کرده است. اما نکته ای که در این خصوص وجود دارد این است که استفاده از هر چیزی زمانی که به افراط کشیده شود، باعث به وجود آمدن آسیب خواهد شد و این مورد درباره فضای مجازی نیز صدق می کند.
او ادامه داد: بر این اساس هر موردی هم سودمندی های خود را دارد و هم آسیب هایی را در دل خود جای داده است. در واقع قرار گرفتن در نقطه اعتدال باعث جلوگیری از رفتارهای آسیب زا می شود. به عنوان مثال آب خوردن هم نقطه تعادل دارد، شما اگر بیش از اندازه نیاز بدنتان آب بخورید به خودتان آسیب وارد خواهید کرد. در واقع زمانی که در نقطه اعتدال قرار می گیریم به خودمان و دیگران آسیب وارد نمی کنیم.
این رواندرمانگر افزود: در خصوص فضای مجازی نیز باید گفت در حال حاضر استفاده از آن در میان نوجوانان بسیار رایج است و نمی توان فضای مجازی را از زندگی آنان حذف کرد. اما میزان استفاده از آن و قرار گرفتن در نقطه اعتدال، در جلوگیری از آسیب ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
چرا نوجوانان در مقابل فضای مجازی آسیب پذیرتر هستند؟
صادقی درباره ویژگی های دوران نوجوانی گفت: دوران نوجوانی دوران خاص و حساسی از زندگی افراد است. در این دوران باید گام به گام همراه نوجوان حرکت کرد تا از این دوران گذر کند و به نقطه تعادل برسد. نوجوان در این دوره نیازمند یک فضای امن و به دور از تنش است. یکی از مهم ترین ویژگی های این دوران خودمحور بودن نوجوان است. نوجوان همه چیز را گرد خود می بیند و به دنبال انجام حرکات نمایشی برای دریافت توجه است.
او افزود: در حال حاضر نوجوانان ما به شدت درگیر فضای مجازی هستند و این فضای بستری را برای نمایش آنها فراهم می آورد. ممکن است نوجوانان برای به نمایش گذاشتن خود به استفاده افراطی از فضای مجازی روی بیاورند. استفاده افراطی نیز باعث انزوا و افسردگی نوجوانان می شود و آنها را از دنیای واقعی خود جدا می کند. همچنین بر روی زندگی تحصیلی آنان نیز اثر منفی دارد.
او ادامه داد: برخی مطالعات، استفاده بیش از حد از فضای مجازی را نوعی اعتیاد تلقی می کنند و می گویند زمانی که فرد از اینترنت و شبکه های اجتماعی دور می شود، احساس کلافگی و بی قراری به او دست می دهد و هر چه سریعتر می خواهد به آن بازگردد.
راه جلوگیری از آسیب های فضای مجازی برای نوجوانان چیست؟
صادقی درباره راه های پیشگیری از آسیب های فضای مجازی عنوان کرد: مرزبندی یکی از مهم ترین مهارت ها برای جلوگیری از آسیب های فضای مجازی است. البته لازم به ذکر است که مرزبندی تنها برای استفاده از فضای مجازی کاربرد ندارد و در فضای عادی زندگی نیز نیازمند آن هستیم تا از آسیب های دیگر افراد به خودمان و حتی آسیب های خودمان به دیگران جلوگیری کنیم.
او افزود: فردی که مرز ندارد در آسیب پذیرترین حالت خود ممکن قرار میگیرد.. در مشاوره خانواده نیز مرزبندی اولین و اساسی ترین موضوعی است که همواره مطرح می شود. اینکه به مرز ها، حریم ها و فردیت افراد در خانواده چقدر اهمیت داده می شود، بسیار مهم است. این امر را می توانیم به فضای مجازی نیز تعمیم دهیم. خانواده ها و مدارس باید به آموزش مرزبندی به نوجوانان و کودکان بپردازند. باید آموزش دهیم که نوجوانان ما همانگونه که در فضای واقعی باید اصولی و قواعدی را رعایت کنند، در فضای مجازی نیز این گونه باید عمل کنند. یعنی بدانند که چقدر باید به دیگران اجازه دهند تا وارد حریم خصوص آنها شوند.
این رواندرمانگر در آخر افزود: کنترل گری والدین بزرگترین آسیب این دوران است. کنترل گری در برخی از نوجوانان باعث طغیان گری و آسیب بیشتر می شود. این امر را باید در نظر گرفت فضای مجازی نیز مانند فضای واقعی جامعه است. در هر صورت خطرات و تهدیداتی برای نوجوانان وجود دارد. براین اساس بهتر است والدین، اطلاعاتی را درباره این خطرات به نوجوانان داده و آنها را آگاه کنند.
