چهارمین جلسه از سلسله نشست برساخت برگزار شد

به  گزارش اینتیتر، چهارمین جلسه از سلسله نشست برساخت با همکاری اندیشکده مرآت و مرکز نوآوری امید روز چهارشنبه سوم اردیبهشت ماه در محل کارستان بهارستان با حضور جمعی از اهالی تعلیم وتربیت و فعالین عرصه کودک ونوجوان برگزار شد که بینش عمیقی را در مورد رابطه چند وجهی بین فلسفه و مدیریت مصرف ارائه کرد. این نشست با دیدگاه دبیر جلسه حجت الاسلام مطلب زاده  مطلب زاده و سخنران مهمان،  جناب آقای دکتر روزبهانی  به بررسی ابعاد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه مصرفی معاصر پرداخت و از چارچوب های فلسفی برای روشن کردن این موضوعات پیچیده استفاده کرد.

دبیر جلسه  بحث را با برجسته کردن ماهیت فراگیر مصرف، به ویژه مصرف فرهنگی ، در زندگی مدرن ما آغاز کرد و آن را با هوایی که تنفس می کنیم مقایسه کرد. او استدلال کرد که مصرف را نباید صرفاً به‌عنوان استفاده از کالاها و خدمات، بلکه به‌عنوان یک فعالیت معناساز ، یک کنش پویا شامل تولید و بازتولید دید که می‌تواند اساساً معنای خود فرهنگ را تغییر دهد.

علاوه بر این، دبیر جلسه اظهار داشت که مصرف فرهنگی به عنوان یک نشانگر مهم کنش اجتماعی و هویت اجتماعی عمل می کند. او توضیح داد که افراد اغلب از الگوهای مصرف خود برای بیان تمایز اجتماعی استفاده می‌کنند ، که نشان دهنده تفاوت‌های درک شده‌شان با افراد دارای عادات مصرف متضاد است. وی سپس با طرح پرسش محوری از دکتر روزبهانی، از درک فلسفی مصرف ، به‌ویژه مدیریت مصرف ، و لنزهای نظری که فیلسوفان از طریق آن به این حوزه حساس می‌پردازند، جویا شد.

از تعاریف کلاسیک تا دنیای فراواقعی نئولیبرالیسم

دکتر روزبهانی بحث خود را با اذعان به ماهیت دوگانه دیدگاه فلسفی در مورد مسائل عملی آغاز کرد و پیش از گذار به فلسفه از پیشینه خود در مهندسی استفاده کرد. او پیشنهاد کرد که اگرچه فلسفه ممکن است در موقعیت‌های حساس به زمان راه‌حل‌های فوری ارائه ندهد، اما نقطه قوت آن در توانایی آن برای اطلاع‌رسانی ایده‌پردازی در نهادهایی مانند اتاق‌های فکر است. دکتر روزبهانی سپس به رابطه بین مصرف و هویت پرداخت . او یک تعریف کلاسیک از مصرف به عنوان استفاده از کالاها و خدمات برای برآوردن نیازها ارائه کرد و در عین حال به تمایز سنتی بین مصرف مادی و فرهنگی اشاره کرد.

 دکتر روزبهانی تاکید کرد که در شرایط معاصر، این تمایزات به دلیل ظهور جهانی شده که در آن اشیا و نشانه ها به طور پیچیده در یک نظام نشانه شناختی جدید به هم پیوسته اند، دوباره مورد ارزیابی قرار می گیرند.. او اظهار داشت که هر چیزی که با آن روبرو می شویم، از اشیاء فیزیکی گرفته تا کاربردهای دیجیتال، می تواند به عنوان منبعی در نظر گرفته شود که از آن معنا می گیریم ، بنابراین وارد قلمرو اندیشه، فرهنگ و هویت خود می شویم.

دکتر روزبهانی سپس به بررسی تأثیر عمیق دنیای مدرن و پست مدرن پرداخت. وی پیشنهاد کرد که تا قبل از اواسط قرن بیستم، افراد امکان بیشتری برای یافتن مهلت از هجوم مداوم اشیاء فرهنگی داشتند. با این حال، با افزایش عصر شبکه و دنیای دیجیتال ، چنین انزوا به طور فزاینده ای گریزان شده است.

 همچنین وی با تکیه بر اثر بودریار ، مفهوم شبیه سازی و کمرنگ شدن امکان استعاره را مورد بحث قرار داد که منجر به دنیای فراواقعی می شود که در آن تصویر و واقعیت تار می شوند. او دیدگاه بودریار را به عنوان مکانی که در آن از دنیای واقعی به یک فانتزی سینمایی و سپس به یک فانتزی فراگیر تبدیل می‌شود، توضیح داد .

این بحث به میل تاریخی بشر برای دستکاری در طبیعت، در تضاد آن با پدیده معاصر خلق ارزش به ظاهر آنی، که با نوار موزی چسبانده شده به یک اثر هنری دیواری نمونه است، پرداخت. این مثال برای نشان دادن قدرت برندسازی و ماهیت ساخت اجتماعی ارزش در دوران مدرن بود.

بخش قابل توجهی از سخنرانی دکتر روزبهانی به اقتصاد سیاسی زیربنایی اختصاص داشت که از اواسط تا اواخر قرن بیستم از لیبرالیسم به نئولیبرالیسم شروع شد. او توضیح داد که در حالی که لیبرالیسم کلاسیک توسعه آزاد پتانسیل انسانی و همزیستی برابر را هدف قرار می دهد، نئولیبرالیسم حرکت آزاد سرمایه را در اولویت قرار می دهد و از کاهش نقش دولت در اقتصاد و حتی در زمینه هایی مانند فرهنگ و آموزش دفاع می کند. ظهور رویکردهای بازار محور و مفهوم بازارهای خودتنظیمی، حتی در چارچوب چالش های اقتصادی ایران مورد بحث قرار گرفت.

دکتر روزبهانی در ادامه مفاهیم فلسفی را با تقابل مفهوم آزادی از تعهدات ترویج شده توسط نئولیبرالیسم با آرمان دینی آزادی از سایر اشکال بندگی از طریق بندگی خدا  به عنوان مسیر رهایی واقعی و تبدیل شدن به خلیفةال الله (نایب اللّه) بررسی کرد. وی وجود دو نظام متضاد را برجسته کرد: یک نظام طاغوتی (استبدادی) حاکم بر جهان و یک نظام توحیدی (توحیدی).

این جلسه همچنین نقش احساسات را در عصر دیجیتال مورد بررسی قرار داد، جایی که ارتباطات سریع و تحریک مداوم رسانه های اجتماعی به مصرف تکانشی ناشی از احساسات و نه تفکر منطقی کمک می کند. قدرت داده های بزرگ و نظارت در درک و دستکاری رفتار مصرف کننده نیز مورد بحث قرار گرفت، با اشاره به نظارت دیجیتال که بر فعالیت های آنلاین ما نظارت می کند.

دکتر روزبهانی افزود در دوران نئولیبرال، مصرف مترادف با هویت می شود و افراد را به «حیوانات مصرف کننده» تبدیل می کند. او بیشتر توضیح داد که چگونه شرکت ها به طور فعال رفتار و خواسته های مصرف کننده را از طریق تبلیغات و بازاریابی انبوه شکل می دهند. مفهوم «دنیای شیشه‌ای» (بودریار) مورد بازنگری قرار گرفت، جایی که همه چیز نشانه‌ای است فاقد واقعیت عمیق‌تر، و جایی که نئولیبرالیسم فعالانه به دنبال برچیدن هرگونه مقاومت در برابر جریان سرمایه، از جمله ارزش‌های فرهنگی و مذهبی است.

فستیوال «کوچه» در بوشهر و واکنش شدید پلتفرم‌های آنلاین ایرانی به عنوان نمونه‌ای معاصر از تنش بین کنترل دولت و فشار برای آزادی‌های فردی در چارچوب نئولیبرالی ارائه شد. کالایی شدن هنر و فرهنگ در نظام سرمایه داری نیز مورد توجه قرار گرفت، جایی که حتی آثار خلاق اساساً به عنوان کالایی برای فروش در نظر گرفته می شوند. مفهوم "سرمایه داری عاطفی" معرفی شد، جایی که کار برای تشویق مشارکت و تولید داده بدون مقاومت بازی سازی می شود.

دکتر روزبهانی در جستجوی مسیرهایی برای پیمایش در این منظر، بر اهمیت خودآگاهی (و تفکر انتقادی تاکید کرد. این جلسه پتانسیل سرمایه گذاری در ذائقه زیبایی شناختی را به عنوان وسیله ای برای مقابله با ارزش های مصرف گرایانه مورد بررسی قرار داد. اهمیت نهادسازی مورد بحث قرار گرفت و تأسیس حکومت اسلامی توسط امام خمینی (ره) به عنوان تلاشی برای ایجاد چارچوبی جایگزین ذکر شد . تغییر ماهیت روابط در عصر دیجیتال که افقی تر می شود نیز برجسته شد.

این جلسه با تاکید بر لزوم بازنگری موفقیت های گذشته در تولیدات فرهنگی ایران و تطبیق آنها با شرایط معاصر، با ذکر نمونه هایی مانند مجموعه تلویزیونی پرمخاطب «ستایش» و «پدر سالار» این بخش از بحث را به پایان رساند.

دکتر روزبهانی در سخنان پایانی خود بار دیگر بر دیدگاه بودریار مبنی بر مبهم شدن تمایز بین نیازها و خواسته ها تاکید کرد و از مثال دختر آبی برای نشان دادن قدرت رسانه های جهانی در ایجاد نمادهای تاثیرگذار که می تواند واقعیت های محلی را تحت الشعاع قرار دهد استفاده کرد. او همچنین قرار دادن استراتژیک "مین" یا علائم مخرب در فرهنگ مصرف کننده را برای تقویت آگاهی و تغییر دیدگاه پیشنهاد کرد. در نهایت، دکتر روزبهانی کتاب های متعددی را برای بررسی بیشتر موضوعات مورد بحث توصیه کرد، از جمله آثاری در زمینه فرهنگ نئولیبرال، تاریخ نئولیبرالیسم، فلسفه بیونگ چول هان و جامعه شناسی مصرف.. وی جمهوری اسلامی ایران را به‌عنوان موجودی منحصربه‌فرد معرفی کرد که می‌تواند روایتی متضاد در برابر روند مسلط جهانی ارائه کند.

دبیر جلسه در سخنان پایانی خود،  نکات کلیدی را خلاصه کرد و به تغییر از یک آرزوی انسان گرایانه برای خدایی به خلق معنا از طریق مصرف به عنوان یک سیستم نشانه اشاره کرد. او "انسان مصرف کننده" را موجودی احساسی و مستعد دستکاری توسط چرخه ثابت مصرف تعریف کرد..

این بحث فلسفی درک غنی و ظریفی از رابطه پیچیده بین فلسفه و مدیریت مصرف ارائه کرد و بینش‌های ارزشمندی را در مورد نیروهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی شکل‌دهنده دنیای معاصر ما ارائه کرد. دیدگاه‌هایی که استاد در این جلسه به اشتراک گذاشتند، دریچه‌ای انتقادی را ارائه می‌دهد که از طریق آن می‌توان جامعه مصرف‌کننده و مسیرهای بالقوه برای پیمایش پیچیدگی‌های آن را بررسی کرد.