معنی «شعر دل می‌رود ز دستم صاحب دلان خدا را» حافظ

در حلقۀ گُل و مُل خوش خوانْد دوش بلبل

هاتِ الصَّبوحَ هُبّوا یا اَیّهَا السُّکارا

ای صاحبِ کرامت شکرانۀ سلامت

روزی تَفَقُّدی کن درویشِ بی‌نوا را

آسایشِ دو گیتی تفسیرِ این دو حرف است

با دوستان مُرُوَّت با دشمنان مدارا

در کویِ نیک نامی ما را گذر ندادند

گر تو نمی‌پسندی تغییر کن قضا را

آن تلخ وش که صوفی اُمُّ الْخَبائثَش خوانْد

اَشْهی لَنا و اَحْلی مِنْ قُبْلَهِ الْعَذارا

تلخ وش: مراد شراب است

صوفی: عارف

ام الخبائث: مادر همه پلیدی ها

اشهی: لذیذتر

لنا: برای ما

احلی: شیرین تر

قُبْلَه: بوسه

العَذارا: دوشیزگان . دختران باکره

معنی بیت: شراب تلخی که عارفان آن را مادر همه بدی ها و پلیدی ها نامیده اند برای ما از بوسه دختران هم شیرین تر و لذیذتر است.

عیش: زندگی با خوشی و شادمانی

کیمیا: مایه خوشبختی . مکر و حیله . در باور قدما، ماده‌ای فرضی که به‌وسیلۀ آن می‌توان هر فلز پَست مانندِ مس را تبدیل به زر کرد؛ اکسیر.

قارون: شخص ثروتمندی که از نزدیکان حضرت موسی است.

معنی بیت: وقتی کسی شراب می نوشد در عالم مستی در عین تنگدستی و فقر خود را پادشاه عالم می پندارد.

سرکش: عاصی

موم: ماده ٔ زردرنگ و نرم و بسیار قابل جذب که آن را زنبور عسل حاصل می کند و به تازی شمع گویند. اسم فارسی شمع است

خارا: نوعی سنگ سخت سیاه رنگ که به آن گرانیت می گویند

معنی بیت: مطیع و منقاد دلبر شو و سرکشی و طغیان مکن. چرا که دلبری که سنگ سخت خارا در دستان او مانند موم نرم است تو را مانند شمع می سوزاند می گدازد. پس برای وصال جانان ملایمت و ملاطفت لازم است نه سرکشی و عصیان

آیینه سکندر:آیینه ای که بر سر مناره ای در شهر اسکندریه نصب کرده بودند تا کشتی های دشمن را از فاصله دور در آن ببینند. مراد دوربینی است.

جام می: منظور جام جم یا جام غیب نمای جمشید است

دارا: آخرین پادشاه هخامنشی که در مقابل اسکندر شکست خورد. منظور از احوال ملک دارا، عبرت آموزی از شکست دارا است.

معنی بیت: آنچه دل آدمی را مثل آیینه سکندر روشن می کند و به آن بصیرت می دهد جام می است. در جام می نگاه کن تا حوادث تاریخ برای تو روشن شود.

بشارت: مژده . نوید

پارسا: عابد

معنی بیت: شعر پارسی به روح آدمی جان تازه می بخشد. ای ساقی به عابدان و زاهدان و مرشدان مژده بده بیایند و ملازم خدمت شریف باشند و از شنیدن کلمات روح افزای آنان جانی تازه بگیرند

به خود نپوشید: به اختیار خود نپوشید

خرقه می آلود: لباسی که به می آلوده شده باشد

معنی بیت: ای شیخ عابد و زاهد، عذر و گناه ما بپذیر که من به اختیار خود شراب نوش و باده پرست نشدم