با کتاب های مان آشنا شویم!

سلام به دوستان عزیزم، مخصوصا شما که عاشق کتاب و کتاب خوانی هستید. امروز می‌خواهم اطلاعات جالبی راجع به کتاب‌ها بهتان بدهم.

به گزارش اینتیتر به نقل از خراسان، تا حالا به صفحه‌ شناسنامه کتاب که معمولا بعد از صفحه‌ عنوان می‌آید، دقت کرده‌اید؟ برخی اطلاعات موجود در شناسنامه کتاب را همه‌مان خیلی خوب می‌شناسیم؛ مثلا نام نویسنده و مترجم، ناشر کتاب و موضوع. تیراژ کتاب یعنی تعداد کتاب‌هایی که از همین جلد در یک نوبت چاپ شده‌اند و سال چاپ کتاب را هم می‌دانیم چیست اما در صفحه شناسنامه کلماتی مثل شابک، فهرست ‌نویسی فیپا، رده‌بندی دیویی، رده‌بندی کنگره و شماره کتاب شناسی ملی هم به چشم می‌خورد که منظور از آن‌ها برای خیلی‌های ‌مان واضح نیست. اگر می‌خواهید معنی و اهمیت این واژه‌ها را بدانید، با من همراه شوید.

فیپا مخفف عبارت «فهرست ‌نویسی پیش از انتشار» شامل اطلاعاتی مثل نام نویسنده، رده‌بندی‌ها، شابک و… است. در واقع هر کتابی برای ورود به بازار نشر به یک فهرست توصیفی و تحلیلی نیاز دارد. وقتی شما به‌ عنوان مولف یا ناشر برای کتابی فیپا تهیه می‌کنید، اطلاعات کتاب‌تان ثبت می‌شود تا بر مبنای قوانین بین‌المللی قابل شناسایی باشد و برای صاحب اثر، مالکیت حقوقی ایجاد کند. گرفتن فیپا از کتابخانه ملی و سازمان اسناد یکی از مراحل صدور مجوز برای چاپ کتاب است.

شابک یا «ISBN» مخفف عبارت «شماره استاندارد بین‌المللی کتاب» است که در پشت کتاب نوشته می‌شود و ۱۳ رقم دارد. این عددها مثل یک زبان رمزی نماینده‌ اطلاعاتی مثل عنوان کتاب، ناشر، قطع و شکل کتاب است‌ و به ناشر، کتاب‌ فروش یا کتابدار کمک می‌کند کتابی مشخص را از بین کتاب‌های دیگر بازیابی و جست‌وجو کند بدون آن ‌که به اسم نویسنده، ناشر و سایر مشخصاتش دسترسی داشته ‌باشد. گرفتن شابک برای کتاب یکی از مهم‌ترین مجوزهای چاپ است.

رده‌بندی دیویی را سال‌ها پیش یک کتابدار آمریکایی به ‌نام «ملویل دیویی» ابداع کرد که هدفش طبقه‌بندی موضوعی کتاب‌ها بود. این رده‌بندی ۹ گروه اصلی دارد که صد تا صد تا طبقه‌بندی شده‌ است. مثلا رده ۲۰۰ برای دین، ۵۰۰ مربوط به موضوعات علمی و ۸۰۰ برای ادبیات است که این رده‌های اصلی به موضوعات فرعی تقسیم می‌شوند و حتی تا اعداد اعشاری هم پیش می‌روند. مثلا بیشتر کتاب‌های داستانی نوجوانان رده ۸۲۳ (کتاب‌ های انگلیسی) و ۸۱۳ (کتاب ‌های آمریکایی) هستند. به کمک این روش، کتاب‌ های یک کتابخانه دسته‌بندی می‌شوند و هنگام جست‌وجو به ‌راحتی قابل دسترسی و تشخیص خواهند بود.

در بیشتر کتابخانه‌های جهان برای سازمان دهی به منابع، از روش‌های بین‌المللی رده‌بندی استفاده می‌شود که معروف‌ ترینش یعنی دیویی را برای‌تان توضیح دادم. روش دوم، رده‌بندی کنگره هم برای طبقه‌بندی موضوعی کتاب‌ها به‌ کار می‌رود با این تفاوت که در آن به ‌جای اعداد از حروف انگلیسی استفاده می‌شود؛ مثلا حرف P مربوط به زبان و ادبیات و PZ برای ادبیات کودکان و نوجوانان است. حرف Q برای حوزه علوم است و حرف D مربوط به تاریخ. البته گاهی برای موضوعات فرعی از اعداد استفاده می‌شود. حالا چرا به این رده‌بندی، کنگره می‌گویند؟ چون آن را کتابخانه کنگره ایالات متحده تدوین کرده ‌است.

خب امیدوارم از این مطلب خوش‌تان آمده‌ باشد. دفعه‌ بعد که خواستید کتاب بخوانید، قبلش به اطلاعات اول کتاب دقت کنید؛ این ‌بار از نوشته‌های شناسنامه کتاب سر در می‌آورید.